Lef kun je Denk en 50Plus niet ontzeggen. Terwijl het land in de greep is van de grootste naoorlogse crisis, zijn deze splinterpartijen in rap tempo geïmplodeerd.
Bas Knoop 10-5-2020
Persoonlijke vetes en machtshonger verscheurden fracties en versplinterden het politieke landschap verder. Vooral druk met elkaar, niet met de belangen van de kiezer.
Dit politiek hobbyisme stond deze week in schril contrast met de ingewikkelde vraagstukken waarover de rest van politiek Den Haag zich boog. Premier Rutte ontvouwde woensdag een exitstrategie die stapsgewijs weer meer zuurstof in de samenleving moet pompen.
Heel spannend
Opvallend was de reactie van de Tweede Kamer op Ruttes routekaart. Drongen partijen onlangs nog zelf aan op meer toekomstperspectief in de coronacrisis, nu de exitstrategie er eenmaal lag ontstond er bij verschillende fracties toch twijfel. Gaan we niet te snel met het heropenen van horeca, musea en theaters? Is er wel voldoende testcapaciteit?
De onzekerheid tekent de fase van de crisis waarin Nederland is aangekomen. Bij het uitstippelen van een uitweg kan het kabinet niet langer blindvaren op de adviezen van medische experts, zoals gebeurde toen het virus om zich heen greep. Het opstarten van de economie vragen in de eerste plaats om politieke keuzes tussen botsende belangen. Rutte noemde het 'heel spannend' wat er de komende weken gaat gebeuren.
Karretje in de poep
Boeiend waren ook de afgelopen weken. Aan de exitstrategie gingen stevige discussies vooraf in het kabinet, zeggen meerdere betrokkenen. Vooral Rutte was lange tijd erg terughoudend over het weer opstarten van de economie. Logisch, stelt een ervaren Haags kopstuk. 'De eindverantwoordelijkheid ligt bij Rutte. Als premier kun je je veel permitteren, maar je wilt niet het verwijt krijgen met levens te spelen. En aanvankelijk waren de prognoses voor de ic-bezetting niet best.'
Een andere ingewijde vindt juist dat Rutte 'wel erg lang haast monomaan gericht was op zorgindicatoren en mannen in witte jassen'.
Tekenend is hoe VVD-minister Eric Wiebes op zondag 19 april, tijdens het wekelijkse informele overleg op het Catshuis, tevergeefs pleit om alvast één sector van het slot te halen. In de weken ervoor heeft Wiebes bedrijven opgeroepen plannen te maken voor de 1,5-metereconomie, ook via de media. Maar Rutte en zorgminister Hugo de Jonge geven geen krimp. De gezondheid blijft voorop staan, stelt een geïrriteerde premier. Op de persconferentie van 21 april wijdt het duo geen woord aan Wiebes' protocollen. 'Het karretje van Wiebes is vakkundig door de premier in de poep gereden', zegt een coalitiebron.
Economische pijn
Toch voelt Rutte de druk vanaf dat moment toenemen om het crisisbeleid te wijzigen. Het coronakorset begint bij burgers te knellen. Vakbonden en werkgeversorganisaties wijzen op dreigende ontslagrondes en faillissementen. Intern krijgt Rutte meer tegenspraak, naast van Wiebes ook van de ministers Koolmees (D66, Sociale Zaken) en Hoekstra (CDA, Financiën). Deze politieke zwaargewichten spreken veel met ondernemers, vakbonden en banken en hebben zo goed zicht op de economische pijn die de BV Nederland voelt.
Het besef dat er meer perspectief moet komen, daalt dan ook in bij Rutte. In de week van Koningsdag zet hij samen met De Jonge een exitstrategie in de steigers. Om zo veel mogelijk draagvlak te creëren voor de routekaart, overleggen Rutte en De Jonge die week met verschillende belangenbehartigers.
Op 30 april ontvangt de premier in de Blauwe Zaal op Algemene Zaken FNV-voorman Han Busker, werkgeversvoorzitter Hans de Boer en CPB-directeur Pieter Hasekamp. 'Toen merkte je al de omslag in Ruttes denken', zegt een betrokkene.
Disclaimer
Die vrijdag spreekt de ministerraad over de exitstrategie. Rutte en De Jonge krijgen de zegen van de rest van de ministersploeg, hoewel sommige ministers blijven hameren op voorzichtigheid. 'Je hebt binnen het kabinet twee stromingen', zegt een coalitiebron. 'Opvallend daarbij is dat ministers niet verdeeld zijn langs partijlijnen.' Al is duidelijk dat vooral het D66-smaldeel vaart wil maken.
Uiteindelijk besluit het kabinet afgelopen zondag tijdens het Catshuisberaad de versoepelingen deze week te presenteren. Rutte bouwt wel een voorbehoud in. 'Alleen als het kan.' Een grote disclaimer, die hij woensdag herhaalt op zijn persconferentie.
'Timing is alles in de politiek', zegt het ervaren kopstuk. 'Was deze versoepeling lang uitgebleven, dan lag burgerlijke ongehoorzaamheid op de loer. Rutte moet nu vertrouwen op de zelfbeheersing in de samenleving.'
FD
0 reacties :
Een reactie posten