‘Voor coronacrisis verantwoordelijke politici moeten voor vele jaren achter de tralies!’

De politieke klasse mag niet straffeloos wegkomen na het falen inzake de coronacrisis, zo verkondigt milieudeskundige Vicki Van Lommel: 

Vicki Van Lommel 

17 april 2020

“Bij het verkwisten van vele miljarden minder, beland je bij het vertonen van soortgelijk onverantwoordelijk gedrag als dat van overheden, voor vele jaren achter de tralies. In dergelijke gevallen ben je wel degelijk persoonlijk aansprakelijk.” En dus: “Hoog tijd dat bij wet wordt vastgesteld dat dit ook voor politici geldt?

Daar gaan we weer! Over miljoenen hun hoofden wordt mogelijk besloten dat de zomervakantie wordt ingekort als na de meivakantie scholen zouden gesloten blijven. Opnieuw worden dan de gevolgen van maatschappelijk gemaakte keuzes afgewenteld op een groep zonder inspraak, maar die wel de rekening betaalt.

Ongevraagd zijn ouders en kinderen gedrukt in een leraar-kindrelatie. In plaats van dat de kinderen huiswerk maken met continue begeleiding van hun ouders, zitten de meeste kinderen en ouders natuurlijk te neuspeuteren of verkeren in een onveilige thuissituatie waarbij digitale middelen en een internetverbinding ontbreken. Dat ouders zich de benen van onder het lijf lopen om alle ballen in de lucht te houden en kinderen mogelijk zelfs meer leren dan ze op school zouden doen, is een illusie. Een zomervakantie is dan zeer zeker niet welverdiend, tijd voor een normale ouder-kindrelatie overbodig, en dus kan de vakantie wel ingekort. Dat scholen al jaren overlopen van lerarentekorten zodra de herfst aanbreekt en personeel met een burn-out, is ook irrelevant: gewoon meer les in 2020 – 2021.

Zullen we dan direct alle vakanties afschaffen, gezien een Harvard-studie deze artificiële levenswijze tot in 2024 onderschrijft?

Mogelijk is het coronavirus niet veroorzaakt door een vleermuis op de markt van Wuhan, en daarom leggen we de hele wereld plat. We trekken als overheden nonchalant de beurs van de belastingbetaler en delen onevenredig en conform een irrationele verdeelsleutel vele miljarden uit aan elkaar: welke wereldburger kan ons aanklagen?

Zelfs in het bedrijfsleven zijn dit soort taferelen ondenkbaar. Ook in een besloten vennootschap, waarin je als individu niet hoofdelijk aansprakelijk bent, kan je het zo bont niet maken. Bij het verkwisten van vele miljarden minder, beland je bij het vertonen van soortgelijk onverantwoordelijk gedrag als dat van overheden, voor vele jaren achter de tralies. In dergelijke gevallen ben je wel degelijk persoonlijk aansprakelijk. Hoog tijd dat bij wet wordt vastgesteld dat dit ook voor politici geldt? Als je ondanks dit persoonlijke risico toch nog mensen hebt die verantwoordelijke posities willen bekleden in het bedrijfsleven, is er vast ook zo’n blik politici open te trekken. Mogelijk is dat een effectievere integriteitstoets, dan het eenmalig opsteken van je hand bij het afleggen van een ambtseed. Beroepsacteurs zijn het bewijs hoe overtuigend je iets kan zweren, zonder er wat van te menen, laat staan je verantwoordelijkheid te nemen.

Feitelijk gaat het niet om geen, meer of minder Europa, natiestaat, globalisering noch neoliberalisme. In welk systeem dan ook, bij welke keuze dan ook, zijn de gevolgen desastreus als machthebbers weigeren hun verantwoordelijkheid te nemen. Het is in coronatijd onnodig dat landen aan elkaar geld uitdelen: de hele wereld dealt met corona. In principe moet ieder land financieel zijn eigen broek kunnen ophouden, ook nu. Net als een huishouden, dien je als land je inkomsten en uitgaven af te stemmen op het aantal personen in je land en de inkomsten en vaste lasten die daarmee gepaard gaan. Het is op dit moment wel logisch dat je tussen landen overleg pleegt over de schaarse middelen die er zijn om te zorgen dat de distributie daarvan eerlijk en efficiënt verloopt. Daarbij dient geborgd te worden dat iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt en huichelarij onbeloond blijft.

Kijk als overheid een keertje in de keuken van de crème de la crème van de zware industrie. En dan niet de Nederlandse Aardolie Maatschappij en aanverwante bedrijven, die alleen de vruchten plukken en de schade die ze willens en wetens aan anderen aanbrengen afwentelen, maar de top van de industrie die hoog scoort op het gebied van proces-, arboveiligheid en milieu. Als je in dergelijke bedrijven je verantwoordelijkheid afschuift, zoals de overheid dat veelvuldig doet, breng je je collega’s en jezelf in direct gevaar en vaag je mogelijk ook met slechts één handeling een heel bedrijf en haar omgeving letterlijk van de kaart. Feitelijk gebeurt dat volcontinu op maatschappelijk niveau, maar gezien de overheid onbeperkt op kosten van de belastingbetaler gebruik kan maken van de landsadvocaat om de rechten van burgers nog verder te schenden en de staatsschuld te vergroten blijft die explosie heel lang uit totdat er een moment komt dat het volledige draagvlak weg is en niemand dan nog in staat de gevolgen te overzien. Zie dan de geest maar weer in de fles te krijgen.

Wanneer neemt de overheid haar verantwoordelijkheid? Laat dat de les zijn die corona ons leert. Voer een wet in dat als je het echt te bont maakt als bestuurder, je wel hoofdelijk aansprakelijk gesteld kan worden. Verbrand je je billen, dan ga je op de blaren zitten. Bepaalde keuzes hebben zekere gevolgen en daar bedenk je oplossingen voor zonder de gevolgen af te wentelen op de bevolking. Daarbij dient het gegeven ook dringend te landen, dat huishoudens geen inspraakloze grenzeloze pinautomaat dienen te zijn. Als je dat wilt als overheid, moet je ook ten allen tijde je verantwoordelijkheid nemen voor de samenleving. Dat is een faire deal.

Wereldhandel is op zich een mooi streven, maar je handelt wel alleen met verantwoordelijke partners. Ontwikkelingshulp, prima. Maar dan wel met harde garanties dat zo’n land er alles aan doet om haar bevolking uit de mensonterende armoede te tillen. Wie onverantwoordelijk gedrag vertoont, dient daarvoor de prijs te betalen. Geen zaken doen met vage partners en instanties als het gaat om volksgezondheid waarbij mogelijk humanitaire met commerciële belangen vervlochten zijn.

En nu er dan toch gekozen is voor een ‘intelligente’ lockdown, 17 miljoen verplichte mondkapjes voorkomen waarmee kinderen angst wordt ingeboezemd door een dagelijks vervreemdend aangezicht. Mondkapjes zijn gelukkig schaars en daarop heeft zorgpersoneel dat in de frontlinie staat het meeste recht. Laat andere mensen ondertussen in de zomer genieten van een welverdiende vakantie en zoek naar andere oplossingen om de leerachterstanden bij een kleine groep op te lossen.

ing. Vicki Van Lommel schrijft over duurzaamheid, klimaat, energie, circulaire economie, politiek en samenleving.

DDS