De EU tikt Polen op de vingers vanwege ondermijning van de onafhankelijke rechtsspraak. Maar in het Oost-Europese land wantrouwen veel inwoners de rechterlijke macht door justitiële dwalingen waar zij zelf slachtoffer van zijn.
Negen jaar geleden had Viktor Chrusciel nog een handel in autobanden in een stadje ten noorden van Warschau. Maar dat jaar liet de winter op zich wachten; mensen stelden het plaatsen van winterbanden uit, waardoor Chrusciel achter kwam te lopen met het afbetalen van een lening. Hij begrijpt nog altijd niet waarom de bank direct een deurwaarder op hem afstuurde. “Ik had die hele lening makkelijk kunnen afbetalen met onroerend goed dat ik bezat.” Toch was hij een jaar later een berooid man. De rechterlijke macht bleek een trage, bureaucratische moloch die hem geen enkele bescherming bood.
De Poolse media brengen dit soort verhalen al jaren. Het is koren op de molen van de regering, die belooft de ‘kaste’ van rechters aan te pakken. De politieke controle op Poolse rechtbanken is de afgelopen vier jaar aanzienlijk vergroot. Het Constitutionele Hof is op controversiële wijze bemenst met rechters uit het regeringskamp. De minister van justitie – tevens baas van het OM – heeft alle voorzitters van rechtbanken vervangen. En rechters die protesteren tegen deze veranderingen worden gestraft en zelfs strafrechtelijk vervolgd.
Of de rechtspraak daarmee is verbeterd, is uitermate omstreden. Feit daarentegen is dat Polen binnen Europa zwaar onder vuur ligt. Al die politieke invloed heeft de onafhankelijkheid van rechters aangetast, oordeelden de Europese Commissie en het EU-Hof, ook woensdag weer. Waarschuwingen en dreigementen uit Brussel zijn echter niet besteed aan slachtoffers van justitiële dwalingen, zoals Chrusciel.
Kaalgeschoren kop en gouden kettingen
In het geval van Chrusciel begon het dus met een deurwaarder. “Hij zag eruit als een maffioso. Nog dikker dan ik”, vertelt Chrusciel terwijl hij twee handen op zijn buik legt. “Een kaalgeschoren kop als een gangster en van die gouden kettingen om.” En hij kwam met een groep dito uitziende mannen die onmiddellijk het magazijn overhoop trokken. “Winterbanden, zomerbanden van alle merken werden lukraak, dwars door elkaar op vrachtauto’s gesmeten en in alle haast afgevoerd”, vertelt Chrusciel. “De deurwaarder maakte niet eens een inventaris op.”
De directeur van de lokale bank gaf geen thuis. Bij het OM kreeg Chrusciel naar eigen zeggen te horen: “Overtredingen van meneer de deurwaarder interesseren mij niet.” Dus klopte hij rechtstreeks aan bij de lokale rechtbank die hem sommeerde ‘geduldig te wachten’ totdat zijn bezwaarschriften zouden worden behandeld.
Tegen de tijd dat het zover was, was zijn bedrijf geplunderd. De deurwaarder organiseerde geen veiling. Alles ging onderhands weg voor een schijntje. “Gloednieuwe banden verpatste hij voor 10 cent!”, zegt Chrusciel, die toen nog zijn hoop had gevestigd op de rechtbank. Het werd een koude douche.
“Ik verwerp uw klacht, want hij is niet onderbouwd.” De oud-ondernemer herinnert zich deze woorden van de rechter als een klap in zijn gezicht. “De rechter schonk geen enkele aandacht aan wat ik zei: Edelachtbare, ik word bestolen!” In plaats van te luisteren, dreigde ze met een boete en zelfs celstraf: “Kwam u hier in de rechtbank de wijsneus uithangen?”, citeert Chrusciel. “Mijn advocaat was zo verbouwereerd dat hij geen woord kon uitbrengen.”
Druk van de media
De media daarentegen wisten wel raad met het verhaal. Het werd het zoveelste geval van een criminele deurwaarder die onder één hoedje speelt met lokale notabelen. Onder druk van media en politici belandde de zaak in hoger beroep bij een andere rechtbank. Chrusciel citeert de rechter die hem in augustus 2016 uiteindelijk zijn gelijk gaf: “In vergelijking met de inval van deze deurwaarder was de invasie van de Hunnen een vriendelijk bezoekje.”
Maar het was mosterd na de maaltijd. De zakenman is geruïneerd. Hij is bij een van zijn dochters ingetrokken, want geld voor de gas- of stroomrekening is er niet. Alles gaat naar de bank. “Zelfs mijn dood lost niets op”, zegt hij somber in de rommelige huiskamer. Zijn dochters moesten van de bank ook garant staan voor de lening. “Zij zitten in hetzelfde schuitje.”
Ondertussen is de deurwaarder op vrije voeten. Hij kwam vervroegd vrij wegens goed gedrag en heeft nooit een cent betaald van de schadevergoeding die hij Chrusciel schuldig is. De man heeft officieel geen geld. Zijn onroerend goed is op naam van zijn moeder gezet, zo wisten de media te achterhalen. En de rechter die alles liet gebeuren? “Mevrouw de rechter die mij dit onrecht heeft aangedaan, krijgt nu een riant pensioen en hoeft zich niet te verantwoorden.”
De geruïneerde zakenman is blij dat er eindelijk een regering is die de rechters aanpakt. “Rechters die niet gecontroleerd worden, zijn erger dan criminelen. Een crimineel is bang voor straf, maar een rechter niet, want die staat in Polen boven de wet.” Dat politici rechters benoemen is hem om het even. “Het kan mij niet schelen of een rechter van de ene partij is, of van de andere, als hij maar rechtvaardig is.”
0 reacties :
Een reactie posten