Subsidie ging zó de kachel in

Hoe 'brandschone' pelletbrander stempel 'vervuiler' kreeg

Niek Opten AD 11-4-2020

In totaal 100 miljoen euro heeft de overheid uitgegeven aan subsidies op houtkachels in woningen, met steun van milieuorganisaties. Omdat ze duurzaam zouden zijn. Nu is de regeling vroegtijdig gestopt omdat de toestellen schadelijke stoffen uitstoten. Over een opmerkelijke draai van het kabinet.

Of hij het echt zeker wist, had de kachelverkoper nog aan Louis Rodenstein gevraagd. Een op hout gestookte cv-ketel à 25.000 euro voor een woonhuis had hij nog niet eerder verkocht. Ja, Louis wist het zeker. Want: we moeten toch van het gas af, klinkt het steeds? Vanwege de aardbevingen in Groningen, vanwege de uitstoot van broeikasgassen. Rodenstein, leraar maatschappijleer en levensbeschouwing, wilde daarom iets doen toen hij drie jaar geleden met zijn gezin verhuisde.

,,Uiteindelijk bleek dit de enige echte oplossing", vertelt hij in de kelder van zijn woning in Almelo. Hij staat naast een biomassaketel, die gecombineerd met een zonneboiler zorgt voor de verwarming en warm water in keuken en douche. Brandstof hiervoor zijn pellets, kleine blokjes geperst hout. Het was een forse investering (,,De subsidie van 7000 euro was daarom mooi meegenomen''), maar Rodenstein is zeer tevreden. ,,De verbranding gebeurt geheel automatisch, het rendement is hoog. De uitstoot van fijnstof is nihil. Ruiken doe je hem buiten niet."

Had hij toch maar mooi een goede daad gedaan. Of toch niet? Sinds begin dit jaar staat Rodenstein te boek als luchtvervuiler, althans zo ervaart hij dat zelf. Want de subsidie op biomassaketels en pelletkachels is vervroegd afgeschaft. Omdat deze toestellen door de uitstoot van fijnstof en andere schadelijke stoffen de gezondheid van burgers kunnen schaden. krant van vandaag

De afschaffing is een van de maatregelen in het Schone Lucht Akkoord, dat kabinet, provincies en gemeenten begin dit jaar tekenden om de luchtkwaliteit te verbeteren.

Draai

Een opmerkelijke draai van het kabinet in een paar jaar tijd. Hoe heeft het zover kunnen komen? De onderzoeksredactie van De Gelderlander, De Stentor en De Twentsche Courant Tubantia maakte een reconstructie.

We gaan terug naar 6 september 2013. Meer dan veertig partijen tekenen die woensdag in de grote vergaderzaal van de Sociaal Economische Raad in Den Haag het Energieakkoord. Daarin staat hoe Nederland zal omschakelen naar een schone en betaalbare energievoorziening. Meest opvallende handtekeningen onder de overeenkomst zijn die van milieuorganisaties Greenpeace en Milieudefensie. Na decennia van actievoeren hebben die voor een nieuwe strategie gekozen: aanschuiven aan de onderhandelingstafel.

Maar zoals dat bij onderhandelingen gaat: voor wat, hoort wat. De ondertekenaars stemmen ook in met de inzet van

biomassa. Die wordt door Europese overheden beschouwd als klimaatneutraal, omdat de CO2 die bij verbranding van het hout vrijkomt, weer wordt opgenomen door andere bomen. Het is op dat moment de enige manier voor Nederland om op korte termijn internationale klimaatafspraken over de opwekking van duurzame energie te behalen.

Ambtenaren op het ministerie van Economische Zaken en Klimaat bedenken daarop een financiële regeling om woningeigenaren over te halen duurzame energie te produceren. Naast warmtepompen en zonneboilers gaat het om kachels en ketels die branden op pellets. Nadeel: ze stoten schadelijke stoffen uit. Veel minder dan gangbare houtkachels, maar toch.

Minister Wiebes besluit daarop extra eisen aan deze toestellen te stellen. Pelletkachels en -ketels niet subsidiëren is voor hem geen optie.

Kritisch

Milieuorganisaties zijn dan al kritisch op houtstook, maar met de uitwerking door de ambtenaren bemoeien Greenpeace en Milieudefensie zich niet. Ook de overgrote meerderheid van de Tweede Kamer laat het gaan. De subsidie, die op 1 januari 2016 ingaat, lijkt goed te vallen bij woningbezitters die begaan zijn met het milieu. Het eerste jaar worden bijna 13.000 pelletkachels en 2800 ketels aangeschaft.

Gaandeweg verschijnen er kritische rapporten, zoals van het Platform Houtstook en Gezondheid, dat in 2018 adviseert de subsidie af te schaffen, vanwege de gezondheidsrisico's. Maar het kabinet houdt voet bij stuk. Wel wordt ingezet op betere informatievoorziening over goed stoken.

In een halfjaar tijd probeert de Partij voor de Dieren (PvdD) tot drie keer toe via een motie de subsidie van tafel te krijgen. Tevergeefs. ,,In die tijd werd er in de Kamer nog wat lacherig over gedaan. De houding was: laat die mensen toch lekker een vuurtje stoken", zegt Eva van Esch, Tweede Kamerlid namens de linkse oppositiepartij. Wel wordt eind 2018 in de onderhandelingen voor het Klimaatakkoord, de opvolger van het Energieakkoord, afgesproken dat de subsidie wordt geëvalueerd.

Tot verrassing van velen kondigt D66-minister Van Veldhoven in de zomer van 2019 aan dat het kabinet per 1 januari 2020 met de subsidie stopt, een jaar eerder dan was afgesproken. Directe aanleiding voor de ommezwaai is de evaluatie van de subsidie door onderzoeksbureau SEO. Daaruit blijkt dat de gezondheidsschade door de uitstoot van schadelijke stoffen niet opweegt tegen de milieuwinst van deze toestellen. Bovendien bleek uit dit onderzoek dat de regeling nauwelijks effect heeft gehad. De meeste mensen hadden zonder subsidie ook deze toestellen aangeschaft.

Zo'n integrale vergelijking was daarvoor nog niet gemaakt, zegt minister Eric Wiebes (Economische Zaken en Klimaat, VVD) in een reactie. Dat de regeling is afgeschaft, betekent niet dat het kabinet nu een tegenstander is van pelletkachels, stelt hij. De subsidieregeling is volgens Wiebes niet mislukt, met name bij warmtepompen zou die voor een stimulans hebben gezorgd.

Met de subsidieregeling is in totaal 100 miljoen euro verstrekt voor de aanschaf van ruim 60.000 pelletkachels en 11.000 pelletketels, blijkt uit cijfers van subsidieverstrekker RVO.

Terug naar de biomassaketel in Almelo, naar de boze Louis Rodenstein. ,,Ik dacht juist heel duurzaam bezig te zijn. Ik kreeg niet voor niets subsidie. Nu voel ik me bedonderd."

AD