Kabinet schuift vanwege corona ook CO₂-heffing industrie voor zich uit

Nederland is als enige land in Europa die de CO₂-uitstoot ook op nationaal niveau gaat belasten.




Bas KnoopCarel GrolCaitlin Stooker  10-4-2020


In het kort

_______________________________________________________

Plannen voor een CO₂-heffing per 2021 voor de 300 meest vervuilende bedrijven in Nederland laten voorlopig op zich wachten.      

Klimaatminister Eric Wiebes liet onlangs ook al weten dat maatregelen om te voldoen aan het Urgenda-vonnis langer op zich laten wachten.

Zijn ministerie bezweert dat het alleen om uitstel van de heffing gaat, maar milieuorganisaties vrezen afstel.

Mogelijk uitstel van de CO₂-belasting is voor de industrie een opsteker.

Het kabinet komt voorlopig nog niet met een CO₂-heffing voor de industrie. Vanwege de coronacrisis is besloten om publicatie van het wetsvoorstel voor een van de meest gevoelige maatregelen uit het Klimaatakkoord voorlopig uit te stellen. Dat bevestigen Haagse ingewijden aan het FD.

Oorspronkelijk zou het kabinet de plannen voor een CO₂-taks per 2021 voor de 300 meest vervuilende bedrijven afgelopen woensdag naar buiten brengen. Het ambtelijk voorwerk zou grotendeels zijn afgerond. 'Maar we hebben geconcludeerd dat kabinet en bedrijfsleven nu andere prioriteiten hebben', zegt een Haagse bron. 'Het is niet opportuun om ondernemingen die door de coronacrisis hard worden geraakt, nu op te zadelen met een toekomstige extra belasting.'

Het vooruitschuiven van de CO₂-heffing is de tweede keer in korte tijd dat het kabinet vanwege de coronacrisis klimaatplannen uitstelt. Eerder deze maand liet klimaatminister Eric Wiebes al weten dat maatregelen om te voldoen aan het Urgenda-vonnis langer op zich laten wachten, terwijl de plannen op het ministerie al wel klaarliggen. Zo lekte uit dat Rutte III de elektriciteitsproductie van de drie nieuwste kolencentrales in de Eemshaven en op de Maasvlakte nog dit jaar fors wil verlagen.

Tijd begint te dringen

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat bezweert dat het kabinet nog steeds van plan is de uitstootstaks 'gewoon' volgend jaar in te voeren. Al begint de tijd te dringen. Een nieuw publicatiemoment voor het wetsvoorstel is er nog niet. Een definitief voorstel voor een CO₂-heffing moet worden opgenomen in het Belastingplan 2021 dat het kabinet op Prinsjesdag presenteert, waarna het parlement er komend najaar over debatteert.

Mogelijk uitstel van de CO₂-belasting is voor de industrie een opsteker. Bedrijven als Tata Steel, Yara en Dow Chemical verzetten zich al vanaf het begin tegen een Nederlandse CO₂-taks. Die komt bovenop de prijs die zij al betalen per uitgestoten ton CO₂ onder het Europese emissiehandelssystseem ETS.

Het bedrijfsleven gaf eerder al te kennen voor een verslechtering van de concurrentiepositie te vrezen wanneer Nederland als enige land in Europa de CO₂-uitstoot ook op nationaal niveau gaat belasten. Nu wordt de industrie ook geraakt door corona. 'Mocht de CO₂-heffing nu onverminderd worden doorgevoerd, dan zullen de negatieve effecten extra groot zijn’, zegt directeur Hans Grünfeld van de VEMW, de brancheorganisatie voor grootverbruikers van energie en water.

Milieuorganisaties, die groot voorstander waren van de heffing, vrezen afstel. 'Ongetwijfeld zal de industrie onder het mom van de coronacrisis aandringen op verder uitstel', stelt een bron. 'Als daar eenmaal over wordt gesproken, is er ook ruimte voor afstel.'

Op eieren lopen

De CO₂-heffing werd vorig jaar juni na maanden van stroperige onderhandelingen, en ondanks het protest vanuit de industrie, opgenomen in het Klimaatakkoord. Met de invoering hoopt het kabinet de sector te bewegen fors minder CO₂ uit te stoten en haar klimaatdoelen voor 2030 te halen. Over tien jaar moet de sector de uitstoot met 14,3 megaton hebben verminderd.

De coalitie moest daarbij over eieren lopen, aangezien VVD en CDA aanvankelijk grote moeite hadden met een taks. Coalitiegenoten D66 en ChristenUnie waren juist enthousiast. De uitkomst van het kabinet was: bedrijven hoeven niet over iedere ton uitgestoten CO₂ belasting te betalen, maar alleen over die tonnen die gereduceerd moeten worden om de klimaatdoelen te halen.

Nationale knoppen

Daar was iedereen het schoorvoetend over eens, totdat de coronacrisis alles deed kantelen. 'Wat Yara nu nodig heeft, is steun voor onze klimaatplannen, geen onzekerheid over een extra heffing bovenop EU-ETS', zegt een woordvoerder van de kunstmestfabrikant in Zeeuws-Vlaanderen. 'Verzin geen nationale knoppen voor internationaal opererende bedrijven. Dit helpt niet om de duidelijkheid te verschaffen richting ons Noorse moederbedrijf.'

De Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie komt met een praktisch bezwaar. 'Vooropgesteld: we zijn zeker niet tegen de heffing. We pleiten dus ook niet voor afschaffing’, zegt directeur Erik Klooster. Maar hij noemt die opslag wel een 'delicate balans'. Een evenwichtsoefening tussen het systeem van emissierechten in Europa, de beprijzing daarvan en de winstgevendheid van bedrijven.

De prijzen voor Europese emissierechten kelderden in maart van €24 per ton naar €15,23 per ton. 'Hoe verhoudt de heffing zich nu tot die ETS prijzen?’, zegt Klooster. ‘Lukt zo'n analyse, waarbij de wereld op zijn kop staat? Ik durf daar niets over te zeggen.'

FD