In Hollands Kroon heeft één zorgbedrijf de touwtjes in handen, maar wie controleert of dat goed gaat?

HOLLANDS KROON - ANNA PAULOWNA

Hij heeft het de wethouder een aantal keer gevraagd, vertelt Jan Eichhorn van GroenLinks Hollands Kroon. Wie is nu eigenlijk de Wmo-toezichthouder? Een antwoord kwam er nooit. De wethouder zou er later op terugkomen.

4-4-2020

Eichhorn maakt zich zorgen. Om de controles, om Incluzio. De zorginstelling heeft vrij spel in Hollands Kroon. Het is de enige zorgaanbieder waar de gemeente een contract mee heeft, iets wat nergens anders in het land het geval is. Alle inwoners die recht hebben op zorg komen bij Incluzio Hollands Kroon terecht. Mantelzorgmoeders deden eerder al een noodkreet in deze krant, omdat ze het gevoel hebben dat ze geen kant op kunnen.

Incluzio gaat zowel over het toekennen als het uitvoeren van de zorg, maar kan

ook doorverwijzen naar een andere zorgaanbieder. Opvallend is dat sinds de gemeente de zorg heeft onderbracht bij één partij, er een stuk minder wordt uitgegeven bij andere instellingen.

De zorggigant heeft de touwtjes dus in handen wat betreft de zorg in Hollands Kroon. Maar ziet er eigenlijk iemand toe op de kwaliteit van die zorg? Om antwoord te geven op die vraag, moet er onderscheid gemaakt worden tussen de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en Jeugdzorg.

Eerst de Wmo, daarvoor gaan we even terug naar de vraag van Eichhorn: wie is de Wmo-toezichthouder in Hollands Kroon? Sinds 2015 is de gemeente verantwoordelijk voor deze wet, die er - simpel gezegd - voor moet zorgen dat inwoners zo lang mogelijk zelfstandig thuis kunnen wonen. Om de kwaliteit van de Wmo-zorg te waarborgen is de gemeente verplicht om een toezichthouder aan te wijzen.

Geen toezichthouder

In Hollands Kroon is die toezichthouder tot vorige week helemaal nooit aangewezen. Daarmee hoorde Hollands Kroon bij de één procent gemeenten zonder toezichthouder, volgens het rapport Wmo toezicht 2018 (Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, oktober 2019). De kwaliteit controleren? Dat gebeurde niet, zegt Eichhorn.

Volgens de gemeente gebeurde dat wel. „De Wmo-zorg werd door verschillende teams binnen de gemeente gecontroleerd, waaronder mensen van team Vitaliteit, dat betrokken is bij de ingediende bezwaren.” De woordvoerder laat weten dat Incluzio wordt gemonitord en dat de facturen worden gecheckt. Ook geeft de gemeente aan interne controle te doen bij Incluzio ’alsof het onderdeel is van de gemeente’. Daarbij wordt vastgesteld of de verleende zorg op een rechtmatige wijze tot stand is gekomen. Zo’n rechtmatigheidsonderzoek is iets anders dan een kwaliteitsonderzoek. Een externe partij kijkt vervolgens weer naar de controle van de gemeente.

Ook wordt er sinds begin dit jaar een cliëntervaringonderzoek gedaan door de gemeente. Dat bevestigt Incluzio-woordvoerster Leonie Nuijens. „Deze wordt op drie momenten bij een klant uitgevoerd door een externe partij, Magis. Daarnaast leveren we elk kwartaal bij de gemeente een rapportage aan met een verantwoording, zowel financieel als inhoudelijk.”

Formaliteit

Het team Vitaliteit is nu aangewezen als toezichthouder. Waarom dat nu pas gebeurt? Met het ministerie en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is besproken dat kwaliteit voor snelheid gaat, laat de gemeente weten. En het aanwijzen zou slechts een formele kwestie zijn.

Eichhorn vertelt dat de vork anders in de steel zit. „Een toezichthouder moet benoemd worden, dat is een officieel beroep. Je stijgt uit boven onder andere de gemeentewet. Ze hebben er eigenlijk geen idee van en dat al sinds 2015.”

Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten omschrijft deze positie (Handreiking voor Gemeenten, 2017): ’Aandacht verdienen de onderzoeksbevoegdheden van de Wmo-toezichthouders. Dat heeft te maken met de wetgeving waarop zij zich kunnen beroepen. Een Wmo-toezichthouder is een met toezicht belaste persoon in de zin van de Algemene wet bestuursrecht (...). Beleidsambtenaren beschikken op grond van de Wmo 2015 niet over deze bevoegdheden vanuit de Awb. Zij mogen bijvoorbeeld wel bij een pgb-houder nagaan of er nog wel voldaan wordt aan de voorwaarden die in de toekenningsbeschikking zijn geformuleerd, maar geen dossiers inzien’. De toezichthouder heeft dus meer middelen om onderzoek te doen.

Onafhankelijk

Dat een team binnen de gemeente deze functie nu krijgt, baart Eichhorn zorgen. Daarom heeft hij het college vragen gesteld over de taken en de onafhankelijkheid van dit team. Hij vraagt onder meer hoe het zit met belangenverstrengeling met de andere taken van de teamleden en waarom de gemeente niet heeft gekozen voor één onafhankelijke adviseur of de GGD.

Bij bijna tweederde van de gemeenten in Nederland is de GGD toezichthouder Wmo, volgens het rapport van de IGJ. In datzelfde rapport wordt benadrukt dat de onafhankelijke positie van de toezichthouder moet worden vastgelegd: ’in het bijzonder wanneer de gemeente een eigen toezichthoudend ambtenaar aanwijst’. Hoe dat precies wordt vastgelegd in de gemeente Hollands Kroon, daar kan de gemeente zich nog niet over uitlaten. Aan de antwoorden op de vragen van GroenLinks wordt nog gewerkt.

De woordvoerder legt uit waarom er niet voor één onafhankelijke adviseur is gekozen. „Het hele team Vitaliteit wordt verantwoordelijk voor het toezicht, juist om niet zo kwetsbaar te zijn. Team Vitaliteit is verantwoordelijk voor allerlei taken en beleid binnen het Sociaal Domein en is uiteraard vakbekwaam. We gaan in gesprek met de GGD en regiogemeenten om te kijken of er in de toekomst structurele afspraken kunnen worden gemaakt en in de tussentijd hebben we het wettelijk geregeld door het team Vitaliteit verantwoordelijk te maken.”

(Tekst loopt verder onder de foto)

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd controleert Incluzio op het gebied van Jeugdzorg.

© Foto ANP XTRA/Roos Koole

Jeugdzorg

Naast Wmo-zorg gaat Incluzio ook over de Jeugdzorg. De kwaliteit van die zorg wordt niet in de gaten gehouden door de gemeente, maar door de IGJ. Een inspectiedienst die onder het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport valt.

Ja, zegt de IGJ. Incluzio valt inderdaad onder hun toezicht. Een inspectiebezoek heeft de instelling echter nog nooit gehad.

Waarom niet? Dat komt omdat de IGJ simpelweg niet bij alle jeugdhulpinstellingen langs kan gaan, dat zijn er pak ’m beet zesduizend. Wel moet elke instelling zich jaarlijks verantwoorden met een zogenaamde JMV, het Jaardocument Maatschappelijke Verantwoording. Woordvoerster Eline Klooster: „Wij kiezen ervoor om die zorginstellingen te bezoeken met de meeste risico’s in de zorg. Die bepalen we aan de hand van allerlei factoren: de grootte van de instelling, het soort zorg dat er wordt verleend, informatie van de Kamer van Koophandel, informatie uit eerder toezichtbezoeken, jaarverslagen of berichten in de media. Ook reageren we op signalen of meldingen die bij ons binnen zijn gekomen, bijvoorbeeld vanuit cliënten, naasten, zorgverleners of de betrokken Wmo-toezichthouder.”

Geen poot om op te staan

Een toezichthouder die er tot afgelopen week officieel dus niet was in de gemeente Hollands Kroon. „Het komt erop neer dat Incluzio zichzelf controleert”, besluit Eichhorn. „Heel bizar hoe het geregeld is. Ik kreeg onlangs nog een telefoontje uit Leeuwarden, een gemeente die misschien ook alleen met Incluzio in zee wilde gaan. Ik zei: doet het niet, je weet niet waar je aan begint.”

Rapporten over gesprekken met cliënten geeft de instelling bijna nooit af of het duurt heel lang, zegt Eichhorn. De mantelzorgers die eerder hun beklag deden in deze krant ervoeren dat ook. Eichhorn: „Geen compleet dossier, dat is lastig. Als je die niet hebt, kun je wel naar de gemeente toe, naar de rechter toe, maar je hebt geen poot om op te staan.”

Achtergrond: Interne controle

Incluzio controleert zichzelf ook op kwaliteit, vertelt woordvoerster Leonie Nuijens. „Bij inhoudelijke beslissingen, die worden genomen door een wijkteammedewerker, gaat dit altijd in overleg met een buddy, werkbegeleider en/of in een casuïstiek overleg. Op deze manier wordt een beslissing goed gewogen en door meerdere professionele medewerkers beoordeeld. Ons team kwaliteit houdt interne audits op dossiers, wijkteammedewerkers worden vakinhoudelijk bijgeschoold en medewerkers krijgen trainingen op beleid en wetgeving en hebben wij een ISO 9001 certificering. Ook hebben wij voor klanten een klachtenproces ingericht.”

Achtergrond: Toetsingskamer

De gemeente Hollands Kroon heeft een zogeheten toetsingskamer. Dit houdt in dat een groep, bestaande uit zeven raadsleden, elk jaar minimaal twee beleidsterreinen uitzoekt die onderzocht worden op doelmatigheid en effectiviteit. Dit jaar gaat het om het sociaal domein, jeugd en Wmo. De onderzoeksvraag moet nog worden geformuleerd, aldus de gemeente.

Noordhollands Dagblad