Verwarring over RIVM-cijfers: neemt het aantal ziekenhuisopnamen nou af of toe?

Sinds woensdag lijken tegenstrijdige RIVM-cijfers in omloop: in de ene grafiek hebben we de piek van nieuwe ziekenhuisopnamen gehad, de andere toont nog groeiende aantallen. Hoe zit het nou werkelijk? We vroegen het na bij het RIVM.

Maarten Keulemans26 maart 2020, 

Het is, hoe je het ook wendt of keert, een verwarrende zaak. Woensdagochtend presenteerde hoofd infectieziektebestrijding Jaap van Dissel van het RIVM aan een commissie van Tweedekamerleden onderstaande grafiek, van het aantal per dag opgenomen coronapatiënten in het ziekenhuis:

Op de laatste getallen moet ‘nog wat correctie plaatsvinden’, benadrukte Van Dissel. Maar ‘de voorlaatste barcode zou goed moeten zijn’.

En dat is goed nieuws. ‘U ziet dat dit een duidelijk oplopende curve was, die een aantal dagen terug wat lijkt te zijn teruggelopen.’

Totdat Van Dissels eigen RIVM, amper vier uur later, óók met de dagelijkse nieuwste coronacijfers kwam. Die zien er, als je ze op een rijtje zet, anders uit:

A Flourish chart

Lijntje omlaag in de kamer, lijntje omhoog op de website. Geen wonder dat Van Dissel op sociale media en in de kranten prompt de wind van voren kreeg.

‘De hoopgevende grafiek van Van Dissel, waarin het aantal ziekenhuisopnames af lijkt te nemen, daar horen kleine lettertjes bij. Die heeft Van Dissel niet voorgelezen’, stelde een bij de universiteit werkzame natuurkundige op Twitter. Of neem De Telegraaf:

Goed, maar hoe zit het nou wel? Eigenlijk best simpel, blijkt bij navraag bij het RIVM.

Bij een ziekenhuisopname krijgt de GGD dat eerder te horen dan het RIVM. En omdat de GGD’s het momenteel zo druk hebben, duurt het soms een paar dagen voordat men de gegevens doorgeeft.

Simpel gezegd: de ‘kop’ van de grafiek loopt een beetje achter bij de werkelijkheid. Zoals water dat al een beetje omhoog komt voordat de echte golf nog moet komen. En dus lijkt er een soort daling zichtbaar in de statistieken – die er in werkelijkheid niet per se is.

Is het eerlijk om dat dan aan de Tweede Kamer te tonen? De uitleg van Van Dissel was immers nogal summier. Oordeel zelf:

RTV Utrecht

✔@rtvutrecht

Jaap van Dissel van het RIVM lichtte de coronacijfers vanmorgen toe bij een briefing aan de Tweede Kamer. https://www.rtvutrecht.nl/nieuws/2028241/ 

12:24 PM - Mar 25, 2020

Twitter Ads info and privacy

See RTV Utrecht's other Tweets

Het kan verwarring geven, erkent desgevraagd RIVM-modelleur Jacco Wallinga. ‘Als je de grafieken snel bekijkt, lijkt het misleidend. Maar het is een dilemma: als we de meest recente informatie níét zouden geven, informeer je de Kamer onvolledig.’

De scherpst oplettende Kamerleden zullen hebben gezien dat Van Dissel nóg een grafiek toonde, met daarbij ingetekend (in grijs) de verwachte ziekenhuisopnames erbij:

‘Het is gewoon moeilijk om dit te communiceren’, zegt Wallinga. ‘Epidemiologen weten hoe je dit soort grafieken moet lezen. Maar van een afstandje zie je al snel een afname.

En het goede nieuws dat Van Dissel de kamercommissie kwam vertellen: dat er sprake is van een ‘mogelijke afvlakking van aantal nieuwe ziekenhuisopnames’? Ook dat ligt ingewikkelder dan je intuïtief denkt. Een ‘afvlakking’ van ‘nieuwe ziekenhuisopnames’ wil niet zeggen dat er minder mensen met coronaziekte in het ziekenhuis belanden – alleen maar dat de stijging minder hard gaat.

‘Wat we presenteerden, is een afname in de groeisnelheid. Maar het is nog niet zo dat er een afname van het aantal opnames is’, zegt Wallinga. Dat blijkt inderdaad als we kijken hoeveel procent de RIVM-getallen van de opnames van dag tot dag oplopen: dat percentage wordt heel voorzichtig minder.

A Flourish chart

In barre tijden is dat een hoopvol signaal. Of nou ja, tot je de statistieken van vandaag erbij pakt. Dan zien we dat het aantal ziekenhuisopnames in werkelijkheid dinsdag 24 maart gewoon weer hoger blijkt dan de ‘piek’ waarover Van Dissel het had:

De belangrijkste statistieken op een rij

Alle landen in de wereld publiceren dagelijks cijfers over de uitbraak van het coronavirus. Maar in elk land zijn de problemen weer anders en bevindt de crisis zich in een andere fase. Hoe moeten we de statistieken met elkaar vergelijken? Bekijk hier wereldwijde trends, en hier de cijfers van Nederland. 

De Volkskrant