Laat corona een einde maken aan verafgodende natuuraanbidding

Bij gebrek aan een god aanbidden veel mensen de natuur.

Laat corona een einde maken aan die afgoderij. De natuur is heel wreed en moet worden getemd, niet aanbeden, schrijft Jelte Wiersma in dit essay.

Lees meer over het coronavirus in ons dossier

De hele winter tot in het voorjaar heb ik mij van mijn socialistische kant laten zien. Sterke en agressieve planten in onze tuin heb ik flink gesnoeid, zodat ook de zwakkeren letterlijk een plek onder de zon hebben. Het gevolg? De ontluikende planten, bloemen en bomen tonen een prachtige diversiteit aan kleuren, vormen en geuren.

Deze diverse schoonheid is mogelijk doordat de mensenhand de natuur temt. Wie de natuurlijke rijkdom wil laten gloriëren, moet ingrijpen en ordenen. De mooiste landschappen zijn die door mensenhand zijn gecultiveerd. Denk aan agrarische cultuurlandschappen, de duinen langs de Noordzeekust en parken. Europa bijvoorbeeld is juist zo mooi, omdat het in de woorden van schrijver Ilja Leonard Pfeijffer, ‘een park is’. Aangeraakt door de mens geldt niet meer het recht van de sterkste, maar worden de aantrekkelijke kanten van flora en fauna uitgelicht, terwijl de mindere zijden worden verdonkeremaand.

Liever een hond dan een wolf

Denk bij dieren en beesten aan het verschil tussen wolven en honden. Wolven zijn er in weinig soorten en maten, zijn schuw, eten weleens een weerloos schaap en kunnen ook voor mensen levensgevaarlijk zijn. De door mensenhand gefokte en gedomesticeerde hond is er in duizenden soorten, kleuren en maten. Een hond is vaak socialer, meestal niet agressief en eet keurig Bonzo of Pedigree in plaats van weerloze dieren aan stukken te rijten. Dieren en beesten die door mensen worden verzorgd, worden ook veel ouder en hebben een fijner, minder stressvol leven dan die in het wild. Het is een win-win-situatie. Ook koeien en andere landbouwhuisdieren leven prettiger in hun ligboxstallen dan als opgejaagd wild in de wildernis.

Lees meer over de Oostvaardersplassen: Wat drijft de strijders voor de grote grazers?

Ondanks deze realiteit kent de wereld nogal wat mensen die een soort goddelijke zuiverheid in de wilde natuur menen aan te treffen. Een zuiverheid die de in zonde geboren mens – een christelijke notie – overtreft in waarachtigheid. Dat is soms onschuldig. Prinses Irene praat(te) tegen bomen. Moet zij weten. Maar die vermeende goddelijk zuiverheid van wilde natuur wordt al gauw politiek.

Recht van de sterkste

Zo wordt vanaf de jaren tachtig door opeenvolgende regeringen onder invloed van onder anderen bioloog Frans Vera geprobeerd de wilde natuur in Nederland terug te brengen. De Oostvaardersplassen en de Ecologische Hoofdstructuur zijn uit Vera’s denken voortgekomen. De film De nieuwe wildernis (2013) over de Oostvaardersplassen toont hoe ellendig dieren en beesten in dit aangelegde stukje wild Nederland aan hun einde komen. Wildernis is een peperduur overheidsdoel geworden en daarmee is het recht van de sterkste-principe zelfs beleid.

 In deze goddeloze tijden zijn er velen die hun religieuze gevoelens aanwenden om de natuur te aanbidden

Door bijna alle partijen wordt ‘wilde’ natuur als iets nastrevenswaardig gezien. Alsof er iets van waarde zit in beesten die elkaar toetakelen en opeten, en planten die elkaar en bloemen overwoekeren. Onderwijl moeten boeren, die juist goed zorgen voor dier, beest en gewassen van overheidswege de deuren sluiten.

Overigens bestaat de aanbidding van de (wilde) natuur zolang mensen bestaan en op alle continenten. Het jodendom, christendom en islam maakten een einde aan deze afgoderij, maar in deze goddeloze tijden zijn er velen die hun religieuze gevoelens aanwenden om de natuur te aanbidden.

Wilde natuur betekent dood en verderf

Dezer dagen houdt het coronavirus huis onder mensen. Zo ervaart de mens weer eens wat wilde, ongetemde natuur betekent: dood en verderf. Het recht van de sterkste-principe wordt misschien zelfs ook voor mensen beleid. Wie oud is mag als de IC’s vol zijn naar huis om te sterven. Jongere en sterkere mensen krijgen voorrang. Het is alsof we in de film De nieuwe wildernis zitten, alleen dan met mensen. Dan blijkt de wildernis, de vermeende puurheid van de natuur, plots niet meer zo prettig.

Misschien kan de corona-ervaring een keerpunt zijn en een einde maken aan de aanbidding van de wilde, pure, echte, authentieke natuur. De natuur is alleen aantrekkelijk in getemde vorm. Dat geldt voor flora, fauna én homo sapiens.

ELSEVIER