In heel Europa worden ongekend strenge maatregelen genomen in de strijd tegen het coronavirus, waarbij soevereine staten het heft stevig in handen nemen.
21-3-2020
Afshin Ellian benadrukt dat hiervoor een wettelijke grondslag nodig is: ‘Een lockdown wegens de coronacrisis moet worden gebaseerd op de Grondwet, de uitzonderingstoestand.’
In Noord-Italië is een humanitaire ramp gaande. Ruim 3.400 Italianen zijn al omgekomen door het coronavirus. De Volkskrant had een indringende reportage uit Noord-Italië: ‘Bergamo is een spookstad, waar continu de doodsklokken luiden. Wie sterft aan corona, is zelfs na de dood eenzaam in Noord-Italië.’
Een van de bewoners zegt: ‘Deze epidemie vermoordt je twee keer.’ De coronadoden worden in stilte, zonder een ceremonie begraven. Een hartverscheurend verhaal!
We dachten dit soort rampen alleen te zien in horrorfilms, niet in realiteit
Afshin Ellian
Prof. mr. dr. Afshin Ellian (Teheran, 1966) is hoogleraar encyclopedie van de rechtswetenschap aan de Universiteit Leiden. Hij schrijft wekelijks onder meer over de idealen en vrijheden van de westerse cultuur.
Ook Spanje wordt genadeloos getroffen: in een etmaal was er in Madrid één coronadode per kwartier. Dit soort rampen zou zich alleen in horrorfilms moeten voordoen, niet in de realiteit.
De Duitse bondskanselier Angela Merkel zei in haar toespraak tot het Duitse volk dat het coronavirus de grootste uitdaging na de Tweede Wereldoorlog is. Het magische woord is gevallen: de Tweede Wereldoorlog. Strikt genomen is de coronacrisis niet te vergelijken met de Tweede Wereldoorlog. Het lijkt me absurd om hier nog eens argumenten en feiten te noemen waarom deze crisis niet met die oorlog te vergelijken is.
Maar de coronacrisis is wel de zwaarste crisis sinds het eind van de Tweede Wereldoorlog. De omvang en de duur van de maatregelen die wereldwijd zijn genomen, hebben zich in de afgelopen 75 jaar niet voorgedaan. Dit geldt althans voor de meeste West-Europese landen.
Huidige noodtoestand Frankrijk onvergelijkbaar met de vorigeDe maatregelen die in verschillende Europese democratieën zijn genomen, zijn ongebruikelijk en buitengewoon ingrijpend: inbreuk op eigendomsrecht (of de uitoefening van dat recht), inbreuk op de bewegingsvrijheid, op bijeenkomsten enzovoort.
In Frankrijk werd na de jihadistische aanslagen in november 2015, waaronder de aanslag op concertzaal Bataclan, de noodtoestand afgekondigd. Ruim anderhalf jaar was die in Frankrijk van kracht.
Een meerderheid van de Fransen had destijds helemaal geen last van de noodtoestand. De Franse regering wilde onder het mom van de noodtoestand vooral sneller en effectiever kunnen optreden tegen jihadisten.
Maar om de coronacrisis te bestrijden, kondigde de Franse president Emmanuel Macron maatregelen aan die alle burgers treffen, zoals een verbod op publieke bijeenkomsten. Ook mogen de Fransen zich niet zonder geldige reden in de publieke ruimte begeven. Dezelfde vergaande maatregelen zijn getroffen in Spanje en Italië.
In een deel van Europa zijn dus de strikte regels van een militair regime zonder militairen van kracht. Er is een Engelse benaming voor deze toestand: lockdown.
U hoort niets meer over Brussel of de EU: soevereine staten bepalen
Geen enkele democratische staat kende voorheen het begrip ‘lockdown’. Het is de manier waarop een militaire junta een stad op slot doet om burgerlijke protesten of samenkomsten te verhinderen.
Hier wil ik u, geboren en getogen democratische burger, eraan herinneren wat de coronacrisis met u als persoon en vooral met uw rechten en vrijheden doet. Het coronavirus heeft een slapende reus wakker gemaakt: de soevereine staat (of de soevereine macht).
U hoort niks meer over Brussel of de Europese Unie (EU). Het EU-bestuur volgt volledig de soevereine lidstaten. En deze soevereine staten hebben besloten om voor dertig dagen de buitengrenzen van het Schengengebied af te sluiten. Geen enkele niet-Schengenburger mag het Schengengebied in de komende dertig dagen binnentreden.
Afgelopen zondag, 15 maart rond 17.00 uur kondigde de Nederlandse regering bovendien aan dat alle scholen, cafés en restaurants tot en met 6 april dicht moeten blijven. En niet alleen cafés en restaurants moeten dicht, ook sportclubs, sauna’s, seksclubs en coffeeshops, stelde het kabinet. En wel vanaf 18.00 uur die zondag.
Meer over Italië, Spanje, Duitsland en Frankrijk
Wettelijke grondslag is nodig
Om misverstanden te voorkomen, wil ik hier benadrukken dat ik niet tegen al deze maatregelen ben. Maar ze betekenen wel een ernstige inbreuk op het eigendomsrecht en vooral op de uitoefening van de bevoegdheden die daaruit voortvloeien. In het Burgerlijk Wetboek wordt dit fundamentele recht zo geformuleerd: ‘Eigendom is het meest omvattende recht dat een persoon op een zaak kan hebben.’ Natuurlijk mag de overheid de uitoefening van dit recht onder bijzondere omstandigheden (zoals de coronacrisis) tijdelijk inperken. Maar dit moet een wettelijke grondslag hebben.
Het kabinet baseert zijn maatregelen op de Wet veiligheidsregio’s. Die vormt bij rampenbestrijding, geneeskundige hulpverlening of crisisbeheersing de wettelijke grondslag voor een veiligheidsregio. Via de constructie van de veiligheidsregio’s vroeg het kabinet restauranthouders en café-eigenaren hun zaak om 18.00 uur te sluiten. Deze maatregelen heeft het kabinet per brief aan de Tweede Kamer medegedeeld. De handhaving en uitvoering daarvan liggen in handen van de veiligheidsregio’s.
Ik betwijfel zeer of rond 18.00 uur een wettelijke grondslag bestond voor het plegen van zo’n ingrijpende inbreuk op het eigendomsrecht van café- en restauranthouders. Op dat moment namen de veiligheidsregio’s nog geen besluiten. Dat kon ook niet, het was immers een besluit van de regering.
Kabinet had beroep moeten doen op de uitzonderingstoestand
Lees meer over dit onderwerp: Hoe Rutte de noodtoestand tijdens de coronacrisis kan gebruiken
Eigenlijk had het kabinet een beroep moeten doen op artikel 103 van de Grondwet, namelijk de uitzonderingstoestand. Dat is de koninklijke weg en democratisch beter controleerbaar. Juist wanneer de overheid de meest vergaande maatregelen neemt, moet zij op het hoogste niveau (parlement) controleerbaar zijn. Een lockdown moet dus naar mijn mening zijn gebaseerd op artikel 103 van de Grondwet. Dat is de passende legale en democratische wijze om vergaande noodzakelijke inbreuken op fundamentele rechten te legitimeren en te legaliseren.
Een lockdown wegens de coronacrisis moet worden gebaseerd op de Grondwet, de uitzonderingstoestand.
ELSEVIER
0 reacties :
Een reactie posten