December 2015 spraken in Parijs bijna tweehonderd landen af dat ze alle mogelijke maatregelen gaan nemen om ervoor te zorgen dat aan het einde van deze eeuw de opwarming van de aarde beperkt blijft tot 1,5-2 graden Celsius. Van het oorspronkelijke enthousiasme over dit baanbrekende akkoord is weinig meer over.
RICK VAN DER PLOEG EN WILLEM VERMEEND
In veel landen staat het klimaatbeleid lager op de politieke agenda. Daarvoor zijn verschillende redenen. Het beleid omvat veelal lastenverzwaringen voor burgers en bedrijven en een waslijst aan bureaucratische milieu- en klimaatvoorschriften.
De protesten tegen dit beleid nemen overal toe en de politiek draait daarom maatregelen terug, zoals we in Frankrijk zagen rond de ’opstand’ van de gele hesjes. Alleen het Verenigd Koninkrijk scoort goed met het klimaatbeleid.
Daarnaast kampen landen met het inzakken van hun economische groei. Om deze aan te zwengelen kiezen ze nu voor lastenverlichtingen voor burgers en bedrijven. Ook zien we dat landen steeds vaker de uitvoering van internationale afspraken, zoals over het klimaat, aan hun laars lappen en de voorkeur geven aan eigen nationale belangen. Een voorbeeld is het America First-beleid van Donald Trump dat ook in Europa aanhangers kent.
Opwarming
Volgens recente studies zal de 1,5-2 graden-klimaatdoelstelling met het bestaand beleid niet gehaald zal worden. Bovendien bestaat er bij de ondertekenaars van Parijs geen overeenstemming over extra maatregelen doordat de rijke westerse landen en de opkomende economieën zoals China en India, het oneens zijn.
Deze economieën geven voorrang aan het realiseren van economische groei om de armoede op te lossen en de welvaart van hun bevolking te vergroten. Door deze groei zal de komende decennia de totale CO2-uitstoot van de opkomende economieën oplopen tot ongeveer 70% van de totale werelduitstoot.
Klimaattop
Begin december 2019 hebben de ondertekenaars van Parijs in Madrid geprobeerd om extra afspraken te maken om de verdere groei van de uitstoot te beperken. Dit is niet gelukt. Ook over de keuze van klimaatmaatregelen die worden ingezet, zien we tussen landen verschillen.
Zo zijn er landen die stoppen met kernenergie, terwijl anderen juist nieuwe kerncentrales gaan bouwen. Wel wordt in het algemeen de opvatting van klimaatexperts gedeeld dat naast duurzame energie alle mogelijke maatregelen, waaronder kernenergie, ingezet moeten worden. Op dit moment is binnen de EU kernenergie met een aandeel van circa 25% de grootste CO2-vrije energiebron voor elektriciteit.
De gedachte van tegenstanders dat kernenergie geen optie meer is, wordt in de praktijk gelogenstraft. Volgens cijfers van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) heeft kernenergie in 2019 een belangrijke bijdrage geleverd aan de daling van de uitstoot van CO2 in de westerse landen. Zo nam in Japan de productie van kernenergie vorig jaar met 40% toe, terwijl China heeft aangegeven acht nieuwe kernreactoren te gaan bouwen.
Bovendien wordt er wereldwijd wordt gewerkt aan een nieuwe generatie kerncentrales die kleiner, veiliger en efficiënter zijn en binnen vijf jaar operationeel zijn. Ze worden tevens ingezet voor de productie van groene waterstof.
Klimaatbeleid faalt
In de meeste landen is, mede vanwege de lastenverzwaringen en bureaucratische voorschriften, het publieke draagvlak voor het klimaatbeleid afgenomen. Maar ook door de rampzalige vergezichten waarmee voorstanders van een ambitieus klimaatbeleid het publiek intimideren. Onderzoek wijst uit dat mensen een aversie hebben tegen klimaatalarmisme en deze ’bangmakerij’ niet serieus nemen. Ze vragen van de politiek vooral praktische oplossingen en geen doemscenario’s.
Steeds meer klimaatexperts, maar ook landen, komen tot de conclusie dat we de opwarming alleen effectief kunnen aanpakken met de inzet van digitalisering, nieuwe technologieën en extra research & development en innovaties op dit vlak.
Nieuwe technologieen
Naast digitalisering gaat het bij innovatieve technologieen in hoofdzaak om kunstmatige intelligentie, het Internet of Things (IoT), 3D-printen, robottechnologie, waterstof-tech, kwantumtechnologie, nano- en biotech, fotonica, big data enz.
Het valt op dat in het huidige klimaatbeleid van de meeste landen met deze tech revolutie en snelheid onvoldoende rekening wordt gehouden en verouderde klimaatmaatregelen vaak nog centraal staan.
Steeds meer grote ondernemingen kiezen voor deze aanpak en passen hun bedrijfsbeleid en businessmodel aan om een klimaatneutrale bedrijfsvoering te realiseren. Deze ontwikkeling wordt bevestigd door de uitkomsten van een recente Britse studie.
Grote Europese bedrijven, goed voor driekwart van de totale Europese uitstoot, hebben vorig jaar ongeveer €124 miljard uitgegeven aan bedrijfsinvesteringen voor het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen met behulp van bovenvermelde technologieën.
Dit bedrag komt overeen met circa 12% van het totale investeringsbedrag van deze concerns. In de studie wordt berekend dat dit bedrag ongeveer verdubbeld moet worden om de uitstoot van deze bedrijven in 2050 tot nul terug te brengen. Overheden kunnen deze investeringen bevorderen door daarop in te spelen met subsidies, fiscale stimulansen en CO2-belastingen.
Kritiek op tech-oplossingen
Vooral binnen de wereld van internationale milieubewegingen en klimaatactivisten worden kritische kanttekeningen geplaats bij de inzet van tech en innovaties voor het realiseren van de klimaatdoelstelling. Ze ’geloven’ niet in de effecten van tech en ook niet in toekomstige innovaties en menen dat de voorstanders daarvan dit als een excuus of smoes gebruiken om klimaatbeleid in de vorm van klimaatheffingen en regelgeving te kunnen uitstellen. De feiten wijzen anders uit, terwijl ook op het terrein van klimaattech de snelheid waarmee innovaties worden gerealiseerd nog steeds toeneemt.
Bedrijven trekken de kar
Het valt op dat in het internationale bedrijfsleven discussies over de noodzaak van klimaatbeleid nauwelijks speelt. Voor de meeste grote bedrijven is hier vooral sprake van een bedrijfskundige en economische afweging. Ze weten dat, gezien het klimaatakkoord van Parijs en nationale en internationale regelingen, bijvoorbeeld de Europese Green Deal, een klimaatneutrale bedrijfsvoering in 2050 een must is geworden.
Daarbij zien we bedrijven die kiezen voor een voortrekkers rol en hun bedrijfsbeleid en businessmodel versneld op deze doelstelling gaan richten maar ook ondernemingen die een afwachtende houding aannemen. Nu al staat vast de voortrekkers, door ons aangeduid als klimaatwinnaars, niet alleen klimaatwinst boeken, maar ook andere, belangrijke economische voordelen realiseren, zoals meer klanten, een hogere beurskoers enz. (Zie www.klimaatwinnaars.nl).
Doordat deze bedrijven minder energie gaan gebruiken realiseren ze bovendien aanzienlijke kostenbesparingen. Daarnaast leveren technologische investeringen een belangrijke bijdrage aan het verbeteren van de concurrentie kracht van een bedrijf; extra omzet en winst.
Voor de ’afwachters’ is onze boodschap: jullie behoren tot de verliezers.
Willem Vermeend is internetondernemer en deeltijd hoogleraar economie aan de Open Universiteit. Hij was staatssecretaris en minister. Rick van der Ploeg is econoom en oud-staatssecretaris, momenteel hoogleraar aan de Universiteit van Oxford en de VU. Reageren? Mail naar vragen@dft.nl.
De Telegraaf
0 reacties :
Een reactie posten