Ondertussen is in Berlijn echt paniek uitgebroken.
Opinie
Het nationale navelstaren
Onze vrolijke talkshowavonden verhullen dat we in een steeds instabielere wereld zijn terechtgekomen. We babbelen eindeloos over de fake-tweet van Thierry Baudet of over het gestrande huwelijk van Marco Borsato, maar staan met onze rug naar de heftige ontwikkelingen die zich in onze belangrijkste buurlanden afspelen. Terwijl we worden omsingeld door politieke instabiliteit.
Zo staat het Duitse politieke stelsel op ontploffen, maar geen talkshow die het daarover heeft. In Frankrijk speelt zich op straat al maanden een bijna-burgeroorlog af: politieagenten raken daar slaags met brandweermannen in gele hesjes, maar geen haan die er in ons land naar kraait.
Sterker dan we willen weten, zijn we in Nederland naar binnen gekeerd geraakt. We staren graag in onze nationale navel en hebben onvoldoende oog voor de instabiele wereld die ons omringt en bedreigt. Het enige 'buitenland' dat scoort is dat volstrekt onmachtige primary-circus van de Democraten in Amerika, omdat we daarmee zo lekker anti-Trump kunnen zijn.
Ondertussen is in Berlijn echt paniek uitgebroken. Men dacht het tijdperk na Angela Merkel redelijk onder controle te hebben, maar in plaats daarvan wordt Duitsland nu geconfronteerd met ineenstortende traditionele volkspartijen (CDU en SPD) en de gelijktijdige opmars van de Groenen en Alternative für Deutschland.
Alom wordt gevreesd dat de naoorlogse stabiliteit van Duitsland op het spel staat, vooral ook omdat de AfD een van de meest geradicaliseerde rechts-populistische partijen van Europa is, met verbindingen met de bruine, neonazi-onderwereld in Oost-Duitsland. In het schuldbewuste Duitsland van 'dat nooit meer' is de doorbraak van juist zo'n partij daarom niets minder dan een politieke elektroshock.
In Frankrijk zit neo-Napoleon Macron, de Franse president, veel minder sterk in het zadel dan zijn stoere optredens in het buitenland doen vermoeden. Het rommelt in zijn eigen partij en in peilingen wordt Macron regelmatig voorbijgestreefd door Marine Le Pen. Mocht zij ooit de presidentsverkiezingen winnen, zeg dan maar gedag tegen het Europees Project. Want Marine le Pen zit op een harde Frexit-koers. Als het aan haar ligt, verlaat Frankrijk de EU.
Trouwens, ook de politieke instabiliteit in Duitsland blijft niet zonder gevolgen voor Europa. De Duitse politiek zal noodgedwongen alle aandacht naar binnen richten, naar de overlevingsstrijd van de Duitse christendemocratie en sociaaldemocratie. Duitsland zal weinig politieke energie overhebben voor nieuwe ambities in Europa.
Zolang Duitsland en Frankrijk instabiele en verdeelde samenlevingen zijn met een onzeker of betwist leiderschap, zolang zal de Europese Unie in de wachtstand staan. De EU is uiteindelijk net zo sterk, of net zo zwak, als de machtigste steunpilaren van het Europees Project. Geen sterk Europa met een zwak, zwalkend en verdeeld Duitsland.
Ik moet daarom wat glimlachen om de megalomane Europa-ambities van Frans Timmermans met zijn European Green Deal van 1000 miljard euro. Of om al die heldhaftige praat over Europa als zogenaamd sterke geopolitieke eenheid tegenover China en het Amerika van Trump. Dream on.
Het draagvlak voor zulke vergaande Europese ambities kan alleen maar nationaal, in de nationale democratie, verkregen of verspeeld worden. In de gepolariseerde politieke arena van Duitsland, Frankrijk of Nederland.
Opvallend is dat de politiek overal in de ban is van twee apocalyptische verhalen. Er is het Groene ondergangsverhaal: de wereld gaat ten onder, tenzij we de klimaatopwarming koste wat het kost tegenhouden. En er is het rechts-populistische ondergangsverhaal: Nederland gaat ten onder door zelfhaat, Europa en migratie.
Zolang het politieke midden in Europa op deze ondergangsverhalen niet anders weet te reageren dan met technocratische business as usual, zolang zal politieke instabiliteit onder ons zijn. Met alle gevolgen van dien.
René Cuperus is historicus/publicist en verbonden aan internationaal instituut 'Clingendael' en het Duitsland Instituut van de UvA.
Z
0 reacties :
Een reactie posten