Column: Rechts beleid is aan de winnende hand

De kans op een beleid dat gedomineerd wordt door rechts is groter. 

Door WILLEM VERMEEND EN RICK VAN DER PLOEG

’Kassa rinkelt dankzij Brexit’ kopte De Telegraaf deze week. Mede dankzij de Brexit vestigen zich een recordaantal buitenlandse bedrijven in Nederland, zo luidde de boodschap. Niet alleen ons land profiteert van deze ’Brexit-vluchtelingen’, maar ook andere landen als Duitsland, Frankrijk en België.

Het valt op dat deze ontwikkeling in het Verenigd Koninkrijk niet de voorpagina’s haalt. De Brexiteers van Boris Johnson benadrukken juist dat sinds het Brexit-besluit de belangstelling van buitenlandse financiële instellingen voor Londen is toegenomen en dat de Britse economie goed draait. Ze menen ook dat over een aantal jaar zeker zal blijken dat het VK door het vertrek uit de EU meer economische groei en welvaart zal realiseren en dat de kans groot is dat de EU al ruziënd uit elkaar zal vallen. Dat geruzie zien we nu al bij de opstelling van de nieuwe Europese begroting.

Minder lacherig

In politieke en economische vakpublicaties werd tot voor kort nogal lacherig gedaan over het toekomstige groeimodel van het VK, maar we zien een kentering. Dit heeft mede te maken met de politiek van Johnson. De Britse premier heeft duidelijk gekozen voor een rechts beleid en reageert daarbij adequaat op wensen die bij veel kiezers spelen, zoals het inperken van de immigratie, belastingverlagingen en eigen nationale oplossingen zonder bemoeienis van Brussel. Door deze keuze neemt de kans toe dat het VK eind dit jaar zonder een Brexit-deal de EU zal verlaten, maar Johnson wekt niet de indruk daarvan wakker te liggen.

Inperken immigratie

Deze week publiceerde de Britse regering een nieuwe regeling waarmee het VK de immigratie, ook vanuit Europa, sterk wil inperken. Om in het VK toegelaten te worden, moeten migranten vanaf volgend jaar een aanbod hebben van een goedbetaalde baan. Voor goedkope en laaggekwalificeerde arbeid biedt het VK geen mogelijkheden meer.

In de nieuwe wetgeving wordt voor elke immigrant een puntensysteem gehanteerd dat lijkt op het huidige Australische systeem. Alleen als je voldoende punten hebt, goed Engels spreekt en een aanbod van een werkgever hebt van een goedbetaalde baan, (omgerekend in euro’s rond de 30.000 per jaar) kan je het VK nog in. In de Britse pers wordt duidelijk gemaakt dat binnen de EU deze snelheid van wetgeving onmogelijk zou zijn geweest.

Links en rechts

Als het in de nationale en internationale media over politiek gaat, worden bepaalde overheidsmaatregelen van oudsher regelmatig gekenschetst als rechts of links beleid. Door maatschappelijke en economische ontwikkelingen, maar ook door de versnippering van het politieke landschap hebben deze oude politieke termen veel van hun scherpte verloren. Bovendien worden we steeds vaker verwonderd door verrassende ontwikkelingen. Zo zagen we recent in de Tweede Kamer dat een bont gezelschap van linkse en rechtse partijen tegen het Europese Handelsverdrag met Canada stemde.

Niettemin worden de termen links en rechts nog steeds volop gebruikt; met name als de verkiezingen in aantocht zijn. Naast Johnson die duidelijk heeft gekozen voor een rechts beleid zien we in de VS dat Donald Trump met rechts beleid zijn herverkiezing zeker wil stellen. In de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021 halen ook in Nederland rechts en links beleid steeds vaker de media.

Ruwe schets

We gaven al aan dat links en rechts in de politiek niet meer scherp zijn te definiëren. Als we kijken naar de verkiezingsprogramma’s van Europese linkse en rechtse politieke partijen in de afgelopen decennia, dan is er sprake van belangrijke verschillen. Deze vallen vooral op bij de visie op de overheidsinkomsten en overheidsuitgaven. Ruw gezegd zien we bij links een voorkeur voor hogere overheidsuitgaven, vooral voor sociale zekerheid, zorg en lagere inkomens. Deze partijen zijn tevens voorstander van een grotere overheid, van nivellering en van belastingenverzwaringen voor hogere inkomens. Daarnaast moeten grote bedrijven fors meer belastingen gaan betalen. Bij rechts zien we op hoofdlijnen het tegendeel, zoals een kleinere overheid, minder nivellering, lagere belastingen en een bedrijfsvriendelijker beleid dan bij links.

Op het terrein van immigratie kiest rechts voor inperkingen en links voor een ruimhartig beleid. Bij het klimaatbeleid zien we dat links over het algemeen een voortrekkersrol vervult en dat rechts zich veelal opstelt als ’afremmer’ en tegenstander van een ambitieus klimaatbeleid.

Nederland

Vorige week constateerde opiniepeiler Maurice de Hond dat er in Nederland sprake is van een toename van de polarisatie tussen links en rechts in de politiek. Dat zien we niet alleen bij het klimaatbeleid maar ook als het gaat om de mogelijke samenwerking van andere partijen met de PVV en FVD. In zijn peiling heeft De Hond ook de vraag voorgelegd wat er zou moeten gebeuren als de uitslag bij de komende Tweede Kamerverkiezingen een grote versplintering laat zien. In dat geval vindt 58% van de kiezers het wel goed als er verkend wordt of er met FVD, PVV of FVD+PVV een regering gevormd kan worden. Bij VVD en CDA zijn de cijfers respectievelijk 66% en 59%. GroenLinks- en PvdA-kiezers zijn daar geen voorstander van (maar rond de 20%).

Voorspelling

We wagen ons niet aan een voorspelling van de samenstelling van een nieuw kabinet na maart 2021 en ook niet over een links- en rechts beleid van deze nieuwe coalitie. Maar op basis van de huidige internationale trends die ook in Nederland zichtbaar zijn, is de kans op een beleid dat gedomineerd wordt door rechts groter. De geschiedenis leert echter dat het ’kiezersklimaat’ onvoorspelbaar is en dat dit klimaat over een jaar totaal omgeslagen kan zijn. Alle politieke partijen hebben daarom nog alle tijd om de kiezers te beïnvloeden.

Willem Vermeend is internetondernemer en deeltijd hoogleraar economie aan de Open Universiteit. Hij was staatssecretaris en minister. Rick van der Ploeg is econoom en oud-staatssecretaris, momenteel hoogleraar aan de Universiteit van Oxford en de VU.