Klimaatbubbel wordt beurscrash

De EU Green Deal zal het klimaat niet redden, maar wel uw pensioen en welvaart vernietigen.


8-1-2020

Beursadvies: de klimaateconomie – met uitzondering van nucleaire energie – zal voor een enorme beurscrash zorgen. Wie het eerst zijn belangen in de klimaatindustrie verkoopt, zal daar het beste uitkomen.

Een bijdrage van Rob Lemeire (België).

Al enige tijd is klimaat een beleidsmatige prioriteit, maar het gloednieuwe Europese klimaatplan gaat nog een versnelling hoger. En dat terwijl de grote beperkingen van hernieuwbare technologie ondertussen steeds duidelijker worden. Toch investeren onze politici, banken, beurzen en pensioenfondsen steeds massaler in deze klimaateconomie.

Toch is niet elke investering in het verminderen van CO2-uitstoot slecht. Zo sluit de ‘green deal’ van Europa niet de deur voor nucleaire energie – het blijft in een kiertje openstaan. Dat zal echter ruim onvoldoende blijken, hernieuwbare technologie blijft op het eerste plan. Politici en ideologen blijven ons bezweren dat een hernieuwbare economie ons op een haast magische manier zowel sociale als economische voorspoed brengt – en nog eens de CO2-uitstoot doet verdwijnen.

De feiten wijzen eerder op het tegendeel: als de EU-plannen onverminderd in uitvoering worden gebracht komen er stroomtekorten, verarming en een kwakkelende reductie van de Europese CO2-uitstoot. Gezien de enorme financiële belangen komt er zelfs een enorme beurscrash. Wie het eerst zijn belangen in de klimaatindustrie verkoopt, zal daar het beste uitkomen. Want we weten niet precies wanneer, maar ooit komt die klimaat-beurscrash er wel en dat wordt een enorme klap.

EU lauw tegenover nucleair

Maar hoe erg is die EU-klimaatdeal wel? De moeizame discussie rond nucleaire energie voor de Europese Green Deal’ kan hier wat verduidelijken. Een week voor het akkoord werd volgend bericht nog de wereld uitgestuurd:

‘Europese Groenen hebben donderdag (5 december) de overwinning behaald nadat de EU-onderhandelaars overeenstemming hebben bereikt over een groene financiële taxonomie die erop gericht is miljarden geld van particuliere investeerders naar schone technologieën te sturen. Steenkool en – in principe – kernenergie, zijn uitgeschakeld.’

En dan horen we plots op 13 december 2019 dat het akkoord rond is, maar dan toch met die nucleaire energie. Dat klinkt goed maar is in feite een politiek compromis om Frankrijk en de Oost-Europese landen over de streep te halen. De andere landen denken dus zelfs niet aan investeringen in de nucleaire sector. Daarnaast blijven de doeleinden van de Europese Green Deal overambitieus: het voorziet binnen tien jaar, tegen 2030, al een verlaging van 55% van de Europese uitstoot van broeikasgassen. En tegen 2050 zelfs een nul-uitstoot. ‘Op een verantwoordelijke manier’, zo zeggen ze erbij. Dat laatste zal alvast als argument tegen de nucleaire optie worden gebruikt.

Het debat over het aandeel van nucleair is overigens nog niet voorbij. Op 17 december zei Bas Eickhout (Groenlinks Europarlementariër) nog:

‘Het was al duidelijk uit de deal vorige week dat nucleair kon worden geïdentificeerd als een tijdelijke energiebron – en alleen dat’.

Daarenboven is het zo dat zolang overheden lauw-lauw blijven betreffende nucleaire energie, investeringen erin zullen uitblijven. Zo schrijft Samuel Furfari, hoogleraar Energie-Geopolitiek (ULB), me in een persoonlijke mail:

‘Ik zie de bouw van nieuwe centrales niet zonder een staatsgarantie op de verkoop van elektriciteit, zoals het geval was voor de Engelse elektriciteitscentrale in Hinkly Point. Het is te riskant de investering binnen 30 jaar terug te willen verdienen zonder er zeker van te zijn dat op een dag iemand het verdere gebruik zal verbieden. We hebben het over de liberalisering van de elektriciteitsmarkt, maar eigenlijk is het precies het tegenovergestelde.’

Anders verwoord: met de huidige politieke bemoeienissen zal er niet geïnvesteerd worden in nucleaire energie, zonder politieke wil (lees ook: veel belastinggeld). Zelfs met dit historische akkoord zal het dus nog zeer moeilijk worden voor de nucleaire sector.

Klimaat en het grote geld

Laten we eventjes specifiek dat moeilijke dossier over nucleaire energie opzijzetten, en naar het globale plaatje kijken. Herinnert u deze passage uit het eerste citaat van dit artikel, over de doelstellingen van de EU green deal, ik heb wat sleutelwoorden aangemerkt:

‘een groene financiële taxonomie die erop gericht is miljarden geld van particuliere investeerders naar schone technologieën te sturen’.

De Europese Unie beslist dus niet enkel over uw belastinggeld, maar ook over uw spaargeld. Inderdaad, Ursula von der Leyen heeft met haar gloednieuw Europees klimaatbeleid de ambitie 3000 miljard euro erin te investeren. De klimaateconomie die hier in de EU op het politieke programma staat – maar ook in vele andere landen buiten de EU? Zo stelt het rapport ‘Climate Change insights for pension fund trustees and beneficiaries’ van de Canadese Friends Of Science:

‘Op het eerste gezicht ziet het marktpotentieel van de klimaateconomie er fantastisch uit. De wereld verbruikt momenteel ongeveer 17,7 terawatt aan elektriciteit, waarvan het grootste deel wordt opgewekt door fossiele brandstoffen. Dat vervangen door wind- en zonneparken lijkt een fantastische groeimarkt en investeringsmogelijkheden.’

Met 1 terawatt kan je 10 miljard lampen van 100 watt doen branden, wereldwijd gaat het om bijna twintig keer zoveel (en de vraag naar elektriciteit groeit sterk in opkomende landen als China en India). De financiële wereld ruikt dus massa’s geld. Naast hun enorme macht denkt ze ook nog ideologisch correct te zijn, zo lezen we in hetzelfde rapport:

‘Pensioen- en andere grote fondsen hebben wereldwijd invloed op veel beleidsbeslissingen, aangezien ze nu een groot deel van het kapitaal in hun vermogen onder beheer hebben. Oorspronkelijk waren deze fondsbeheerders gewoon geïnteresseerd in het vinden van waardige beleggingen die op de lange termijn een goed rendement zouden bieden, om de behoeften van pensioengerechtigden te financieren. Sinds de komst van klimaatactivisme in de vroege jaren 1990 werden sommige van deze fondsen en hun beheerders bezorgd over de impact van investeringen in termen van ethische, ecologische, sociale en beleidskwesties. Zoals aangekondigd door managementgoeroe Peter Drucker in de jaren negentig, zijn deze fondsen dan ook de dominante kapitaalkracht op de markt geworden.’

Er gaat veel geld om in de klimaateconomie, en het lijkt erop dat dit in de nabije toekomst nog sterk zal aandikken. En geld is macht. Investeerders, beleggers en pensioenspaarders moeten daar dus aandacht aan schenken: zullen deze investeringen op langere termijn opbrengen, of zullen ze als de eerste de beste zeepbel uiteenspatten?

Tekenen van verval

Dat klinkt allemaal veelbelovend. Toch zijn er tekenen dat het toch niet zo goed loopt. ‘De Europese stroomnetbeheerders waarschuwen net als vorig jaar dat in België in januari een stroomtekort dreigt als het fel gaat vriezen’, staat er in De Tijd:

‘Voor Frankrijk en België zijn er al langer problemen, maar voor het eerst zijn er indicaties dat de uitstap uit kernenergie en kolen bij extreme vriestemperaturen in Duitsland bevoorradingsproblemen kan veroorzaken. Het betekent dat ons land bij een West-Europese koudegolf nog minder een beroep kan doen op stroom uit de buurlanden.’

Ook de man in de straat begint steeds meer aan te voelen dat die hernieuwbare energie toch niet zo veelbelovend is. Zo meldt De Standaard:

‘Het voorbije jaar zijn er in Vlaanderen maar 25 nieuwe windturbines op land bijgekomen. Dat zijn er tien minder dan het jaar voordien, en minder dan de helft van in 2017. Verzet van omwonenden is het grote struikelblok. Een tweede verklaring is dat er problemen geweest zijn bij enkele grote fabrikanten van windturbines. Eén fabrikant ging zelfs failliet.’

Niet enkel mort het volk steeds meer, maar ondanks de enorme overheidssteun voor windturbines gaat het toch niet zo goed met die sector. Tekenen aan de wand dat het probleem veel dieper ligt.

Technologiebubbel

De reeds geciteerde Samuel Furfari luidde al de alarmbel:

‘Sinds 2000 wordt geschat dat de EU en haar lidstaten een biljoen euro – een miljoen miljoen – hebben uitgegeven, om tot een resultaat te komen van 1,9% windenergie en 0,5% fotovoltaïsche energie. Als gevolg van de intermitterende aard van deze energieën, is er bovendien een verhoging van de rekening die elke consument zelf kan waarnemen, zonder een duidelijke uitleg dat dit te wijten is aan dit beleid ten gunste van hernieuwbare energiebronnen.’

Daarnaast komen er steeds meer kritische stemmen voor dat andere hernieuwbare idee: de elektrische wagens. ‘Europa bedot ons met elektrische wagens’, kopt een veelzeggende titel in De Tijd. Luc Nijs in Doorbraak:

‘In een Tesla zit een Li-ion batterij van een halve ton. Hoe snel hij ook kan accelereren, het aantal km die je er mee kan afleggen gaat niet meer spectaculair boven de 500 stijgen. De oplaadtijd, daar zit nog wat ontwikkelingspotentieel.’

Beursgoeroes pushen echter nog steeds investeringen in de elektrische wagen. Ik zou minder zeker zijn.

Duizenden malen erger dan Lernout & Hauspie

Stel dus dat die klimaatbubbel openbarst, samen met de enorme hoeveelheid geld dat erin is geïnvesteerd? Wat zullen hiervan de gevolgen zijn op de beurs? Daar hebben we al ervaring mee. Lernout & Hauspie (L&H) was eind jaren negentig de absolute Vlaamse belofte. Spraaktechnologie was dat – al bij al een nichemarkt. Toch was het een Vlaamse belofte, iedereen moest aandelen van hen hebben. Maar… het bedrijf kon niet bewijzen dat deze technologie ook werkelijk op de markt zou doorbreken. In die tijd wees enkel journalist Eddy Daniels op deze bubbel. Ik was toen nog net van de universiteit en verslond zijn stukken, maar over het algemeen luisterde men niet erg naar hem.

Tijdens een terugblik, jaren later, schreef journalist Daniels het volgende over zijn toenmalige collega’s:

‘Toen Lernout & Hauspie zich presenteerden als redders van het vaderland werd je in het eigen gilde bijna verbannen als je een kritisch woord zegde, maar toen die reddende engelen gevallen waren stortten dezelfde collega’s zich op hen om het lijk leeg te pikken, om maar één voorbeeld te noemen, het was beschamend.’

Het eenvoudige feit dat die spraaktechnologie niet deugde hield niemand tegen om eerst L&H tot de hoogste hemel te aanbidden. Het bedrijf ging uiteindelijk toch failliet, begin 2001, een schokgolf door de Vlaamse financiële wereld. Dat gebeurde echter niet omdat de aandeelhouders of de journalisten de technologiebubbel eindelijk hadden doorprikt. Het bedrijf kwam in opspraak tijdens een onderzoek naar boekhoudkundige onregelmatigheden en spookbedrijven. Wellicht had L&H, om de schijn van een uitmuntend product hoog te houden, nogal wat creativiteit aan de dag moeten leggen.

Beursleugens doorprikken zichzelf

L&H leren ons dus drie belangrijke lessen. Les één: op de beurs kan je een tijd iedereen voor de gek houden met minderwaardige aandelen, maar dat kan niet blijven duren. Les twee: nadat de minderwaardige aandelen zijn doorprikt, wil niemand nog begrijpen hoe het kwam dat iedereen voor de gek werd gehouden. Les drie: wie vanaf het begin echter de vinger op de pols hield, en vanaf het begin de fraude doorzag, heeft het risico daar achteraf niet voor bedankt te worden – hij is namelijk de luis in de pels. Als nu de klimaatbubbel zal ontploffen, zullen de schokken duizenden keren groter zijn: de belangen in energie zijn uiteraard veel groter dan die in spraaktechnologie.

Vergelijk ook met de grote kredietcrisis van 2007. Deze was in een belangrijke mate geïnitieerd door gerommel in de huizenmarkt in de Verenigde Staten – en dan nog vooral in verband met de hypotheken in enkel het laagste segment (goedkoopste huizen). Een nieuwe kredietcrisis dat ontstaat door een internationale energiebubbel is in potentie nog vele malen verschrikkelijker.

Toekomstige generaties

Klimaatactivisten zeggen altijd dat ze het voor de toekomstige generatie doen. De vraag is of ze dit wel menen, want zij waarschuwen ons ook steeds voor een overbevolking – wat alleen maar kan betekenen dat ze de toekomstige generatie willen verkleinen. Ze zijn dus eigenlijk TEGEN ten minste een groot deel van die toekomstige generatie. En dan zeker tegen de toekomst van een groot deel van de toekomstige Westerse generatie, aangezien klimaatactivisten ook van mening zijn dat vooral rijke landen, rijke personen, hun verantwoordelijkheid moeten opnemen. Dat uit zich in al hun voorstellen, zelfs als ze die met een mooie strik verpakken.

Rob Lemeire.

Voeten op aarde. Europa stoot vandaag maar een fractie uit van de wereldwijde menselijke CO2-uitstoot. Zelfs als de EU-green deal volledig zal lukken, heeft het maar een zeer beperkt effect op de mondiale CO2-concentratie. Dit Europese experiment kan dus enkel maar werkelijke zin hebben, als andere werelddelen meedoen. En dat zal enkel gebeuren als Europa kan bewijzen dat een ‘klimaatvriendelijke’ economie ook economisch hout snijdt. De zware problemen met hernieuwbare energie geven aan dat we daar nog ver van zijn. Veel waarschijnlijker is dat het EU-beleid volledig in de doelstellingen zal mislukken, en tegelijk een immense beurscrash zal genereren. Dat zal een immense verarming betekenen met rimpeleffecten over de gehele wereld. Je kan je er nu echter wel al gedeeltelijk tegen beschermen door slim te beleggen: geen hernieuwbare energie en geen elektrische wagens.