Het is het meest omstreden onderwerp in de klimaatdiscussie in Nederland: de bijstook van biomassa.
Het verbranden van hout draagt volgens kabinet en EU bij
aan het halen van energie- en klimaatdoelstellingen.
Integendeel, het is juist zeer schadelijk, roepen
tegenstanders. Het FD ging in de bossen van de VS op zoek
naar de nuance.
De komende jaren gaan Nederlandse energiebedrijven steeds meer hout bijstoken in hun kolencentrales. Ook moeten er veel nieuwe biomassacentrales komen.
Een EU-richtlijn ziet biomassa als hernieuwbare energie, maar
er zijn zorgen over emissies en ontbossing.
er zijn zorgen over emissies en ontbossing.
Enviva, 's werelds grootste fabrikant van houtige biomassa,
opende zijn deuren voor het FD.
opende zijn deuren voor het FD.
'Ja, natuurlijk ben ik bezorgd.' Jason Tew, eigenaar van houthakkersbedrijf
Neuse River Forest Products in Goldsboro in de Amerikaanse staat North
Carolina, staat in een net geoogst stuk van zijn bos en reageert op de discussie
die aan de andere kant van de oceaan is ontstaan rond het subsidiëren van
biomassa. In steeds meer landen komt verzet tegen die subsidies. Die
discussie volgt hij op de voet; het wegvallen van de subsidies kan directe
gevolgen voor hem hebben.
Neuse River Forest Products in Goldsboro in de Amerikaanse staat North
Carolina, staat in een net geoogst stuk van zijn bos en reageert op de discussie
die aan de andere kant van de oceaan is ontstaan rond het subsidiëren van
biomassa. In steeds meer landen komt verzet tegen die subsidies. Die
discussie volgt hij op de voet; het wegvallen van de subsidies kan directe
gevolgen voor hem hebben.
Een deel van zijn hout levert Tew namelijk aan Enviva, 's werelds grootste maker van pellets, de droge geperste houten korrels die vooral in Europese biomassa- en kolencentrales met miljarden aan subsidie worden verbrand. 'Enviva gaat mij niet maken of breken', zegt de Amerikaan, 'maar als die markt wegvalt wordt het voor mij wel lastiger om die $3 mln die ik in mijn bedrijf heb geïnvesteerd terug te verdienen.'
‘Van het voorkomen van dubbeltelling zijn we nu opeens in een situatie beland waarin helemaal geen emissies meer worden verantwoord’
Contract met energiebedrijf RWE
Tew is een van duizenden boseigenaren in het zuidoosten van de VS. Het hout dat hij oogst, verkoopt hij aan zeven verschillende afnemers. Het grootste deel gaat naar de houtindustrie, omdat de prijzen daar het hoogst zijn. Een klein deel gaat sinds een aantal jaar ook naar Enviva. Dat in 2004 opgerichte bedrijf groeit hard, vooral dankzij de gesubsidieerde Europese vraag en de groei in Azië.
Enviva verscheept jaarlijks zo'n 3 miljoen ton pellets naar grote energiebedrijven als Drax, Engie en Ørsted in Europa en naar afnemers in Azië. Nederland is nu nog geen grote afnemer, maar dat gaat veranderen. Enviva heeft een contract voor vijf jaar gesloten met RWE voor de levering van houtpellets voor de groeiende markt in Duitsland en Nederland. RWE heeft twee kolencentrales in Nederland. Daarin zal de komende jaren steeds meer biomassa in de vorm van pellets worden meegestookt.
Miljardensubsidies
Die bijstook komt voort uit een Europese richtlijn die het verbranden van hout als hernieuwbare energie bestempelt, omdat de CO₂ die vrijkomt bij verbranding weer wordt opgenomen door nieuwe bomen die worden geplant. Europa stimuleert het gebruik van biomassa. Doel: het terugdringen van het kolenverbruik en de CO₂-uitstoot. Nederland alleen al geeft €3,6 mrd subsidie aan de eigenaren van kolencentrales zoals energiebedrijf RWE om pellets bij te stoken in kolencentrales.
'In beginsel was de intentie van die richtlijn goed', zegt Heather Hillaker, advocaat bij Southern Environmental Law Center (SELC), een Amerikaanse ngo die tegen de pelletindustrie strijdt. 'Men wilde namelijk voorkomen dat je emissies dubbel gaat tellen. De afspraak is daarom gemaakt dat CO₂-emissies worden meegenomen door het land waar de bomen worden gekapt. Dan hoeft het land waar ze worden verbrand ze niet ook nog eens mee te tellen. Anders tel je ze dubbel. '
Maar een groot deel van het hout komt uit de VS en Canada, landen die niet zijn gebonden aan het Kyoto-protocol dat CO₂-emissiereductiedoelstellingen en boekhoudregels heeft geformuleerd. 'Van het voorkomen van dubbeltelling zijn we nu opeens in een situatie beland waarin helemaal geen emissies meer worden verantwoord', stelt Hillaker.
Bovendien is er over bedrijven als Enviva in Nederland grote onrust ontstaan, omdat het bedrijf net als andere pelletmakers op grote schaal hele bossen zou kappen om er pellets van te maken. Hele Amerikaanse bomen die straks in Nederlandse kolencentrales worden verbrand, het is een schrikbeeld dat inmiddels tot diep in de Tweede Kamer is doorgedrongen.
‘Ik vertrouw erop dat de EU en Nederland beleid zullen voeren op basis van feiten’
'Politiek illusionisme’
Onlangs nog nam de Eerste Kamer een motie aan die nieuwe subsidies voor het bijstoken van hout in kolencentrales afwijst. Hoewel dat feitelijk al huidig kabinetsbeleid is (de subsidies voor de komende zeven jaar zijn als vergund en er zijn geen plannen voor nieuwe subsidies voor bijstook) is het signaal volgens indiener Nico Koffeman van de Partij voor de Dieren duidelijk 'omdat er nu fundamenteel anders gedacht gaat worden over het kappen van bomen in de VS, Estland en Nederland voor gebruik in kolencentrales'.
Klimaatminister Eric Wiebes liet weten dat uitsluitend reststromen van de houtindustrie worden gebruikt voor biomassa. Koffeman bestempelt de uitspraken van de bewindsman echter als 'politiek illusionisme’. 'Iedereen die zich een beetje verdiept, weet dat er wel degelijk op grote schaal bomen worden gekapt voor biomassa.'
Maar is dat zo? Advocaat Hillaker van SELC beaamt in elk geval dat er sprake is van grootschalige kap. '100% juist', zegt ze en schuift foto's naar voren waarop kaalgekapte bosgrond en vrachtwagens die met boomstammen het terrein van een van de fabrieken van Enviva oprijden zijn te zien.
Tijd om naar Sampson, ruim dertig kilometer ten zuiden van Goldsboro, te rijden waar een van die grote fabrieken van Enviva staat.
Elke negen minuten een volgeladen truck
Op verzoek van het FD opent Enviva de poort in Sampson voor een rondleiding en interview. Thomas Meth, mede-oprichter van Enviva en hoofd van alle verkoopactiviteiten, en hoofd duurzaamheid Jennifer Jenkins leggen graag uit hoe Enviva werkt en waarom biomassa in hun ogen onmisbaar is in de energietransitie.
Met een productie van ongeveer 600.000 ton per jaar is 'Sampson' een van de grotere fabrieken van Enviva, dat sinds 2015 aan de beurs in New York staat genoteerd. Een onafgebroken rij vrachtwagens met versnipperd resthout en zaagsel staat te wachten voor een tweetal hydraulische kantelinstallaties. Die duwen de vrachtwagens vervolgens één voor één met oplegger en al heel langzaam bijna verticaal, zodat alle snippers vanzelf uit de oplegger glijden. De snippers worden vervolgens in de fabriek gedroogd en geperst tot houtkorrels. Gedurende 365 dagen per jaar rijdt elke negen minuten een volgeladen truck met deze pellets de poort uit op weg naar de haven in Wilmington, waar ze per schip naar Europa en Azië worden verscheept.
'Nee, we zijn niet bezorgd over de discussie en het rumoer in Nederland en Europa', zegt Meth. Hij vertrouwt erop dat de EU en Nederland beleid zullen voeren op basis van 'feiten'.
De geboren Oostenrijker: 'Door biomassa dring je het gebruik van kolen terug. Het IPCC (klimaatpanel van de VN, red.), het Internationaal Energie Agentschap, wetenschappers: iedereen zegt dat zonder biomassa de klimaatdoelen niet zullen worden gehaald. Uiteindelijk zul je een betrouwbare en aanvullende energievoorziening moeten hebben in combinatie met de wisselende wind- en zonne-energie. Als je geen kolen en kernenergie wilt, hou je alleen gas en biomassa over.'
Ook minister Wiebes denkt dat het zonder biomassa niet lukt. Dat is niet zo gek, want 60% van alle duurzaam opgewekte energie in Nederland is biomassa. Nederland heeft ruim €11 mrd aan subsidie beschikbaar gesteld voor biomassa in de komende jaren, waarvan ongeveer 30% naar houtpellets gaat.
Echter, ook Wiebes wil niet dat er hele boomstammen tot pellets worden vermalen. 'Als wij oerbossen in een kolencentrale donderen, zijn we verkeerd bezig', zei hij onlangs in de Kamer.
En volgens SELC is dat precies wat er gebeurt.
'Complete onzin', zegt Enviva's Jennifer Jenkins. 'De bossen waar we hout vandaan halen, nemen in omvang juist toe. De afgelopen tien jaar is de voorraad bos waar we hout vandaan halen met 20% gegroeid.'
‘Als wij oerbossen in een kolencentrale donderen, zijn we verkeerd bezig’
Stapels meterslange boomstammen
Ongeveer 85% van de grond in de VS is privébezit. Grondeigenaren hebben geen belang bij kaalkap, zegt ook Robert Bardon, bosbouw-expert aan de Universiteit van North Carolina in Raleigh in een gesprek met het FD. 'Biomassa is een goede markt, want daardoor worden bossen beter beheerd. Boseigenaren hebben vaak verschillende bestemmingen voor hun bossen. Sommigen willen er in jagen, sommigen zitten in het toerisme en anderen in de houthandel. Biomassa geeft ze een nieuwe inkomstenstroom om die functies te kunnen blijven uitoefenen.'
Toch liggen er bij Enviva enorme stapels meterslange boomstammen op het terrein. Waar komen die vandaan? 'Zo ziet hout met een lage waarde eruit, zoals onder meer boomtoppen', zegt Meth. 'Zie je hoe ze taps toelopen naar boven toe?' Het is vanuit de verte moeilijk te zien. Omdat er zware machines aan het werk zijn, laat Enviva geen bezoekers toe op dat deel van het immense terrein.
'Ongeveer 20% van het hout dat we gebruiken, zijn reststromen uit zagerijen', zegt Meth. 'De rest zijn boomtoppen, hout met een lage waarde en bomen die vanwege hun vorm of omdat ze verrot zijn niet geschikt zijn voor de houtindustrie.' Ook gebruikt Enviva bomen die uit uitgedunde bossen afkomstig zijn. Bossen worden van tijd tot tijd uitgedund om een gezonde groei te waarborgen. Een deel van die bomen komt bij pelletfabrieken als die van Enviva terecht.
Uiteindelijk is slechts zo'n 3% van de kap van productiebossen in het zuidoosten van de VS bestemd voor de houtpelletindustrie, vertelt Meth. 'Het is een illusie om te denken dat als er geen houtpellets meer worden gemaakt, er geen bomen meer worden gekapt. Dat gebeurt dan nog steeds. Alleen houd je dan veel meer resthout over.'
Bovendien koopt Enviva zijn hout zorgvuldig in, vult Jenkins aan. 'We zijn heel transparant. Iedereen kan op onze website precies zien waar ons hout vandaan komt. Dit track & trace-systeem laat precies zien welk percentage hout van een bepaald stuk bos naar Enviva gaat. Voordat we hout afnemen, moet een eigenaar ook eerst een reeks data overleggen. We zorgen voor een heel zorgvuldige inspectie. Als we denken dat er geen duurzaam bosbeheer plaatsvindt, nemen we geen hout af.'
‘Als we denken dat er geen duurzaam bosbeheer plaatsvindt, nemen we geen hout af’
Voedingsbodem voor nieuwe aanplant
'Kijk, dit is wat er overblijft nadat we een stuk bos hebben gerooid en al het hout hebben verkocht', zegt eigenaar Jason Tew van Neuse River Forest Products in Goldsboro. Hij wijst naar een groot gekapt stuk van zijn bosgrond. De grond is allesbehalve kaal. Hoewel er geen bomen meer staan, ligt de grond bezaaid met takken, boomstronken en twijgjes.
'Zo zien we het graag', zegt boswachter Jonathan Murray van de North Carolina Forest Service, een lokaal overheidsbureau dat toezicht houdt op de bosbouw en landeigenaren helpt bij het verantwoord gebruik van grond. 'Dit is de ideale voedingsbodem voor nieuwe aanplant.'
Nieuwe bomen die Tew over ongeveer een jaar zal planten. En dan begint de cyclus weer opnieuw.
Deze publicatie is ondersteund met een bijdrage uit de Regeling Onderzoeksjournalistiek van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.
0 reacties :
Een reactie posten