Waarom zwijgt het CPB het effect van migratie dood?

Maar het is een bloody shame dat zo een belangrijk gewaande instelling als het CPB, zó selectief is in het presenteren en analyseren van feiten.
25-11-2019

Waarom zwijgt het CPB het effect van migratie dood?

Het is natuurlijk ongehoord dat het hele begrip ‘migratie’ niet in de middellangetermijnverkenning over de zorg van het Centraal Planbureau (CPB) voorkomt, meent Philip van Tijn. Het is een bloody shame dat zo een belangrijk gewaande instelling als het CPB, waarvan de rapporten bouwstenen voor het kabinetsbeleid heten, zó selectief is in het presenteren en analyseren van feiten.

Soms lijkt het of Nederland wordt bestuurd door onderzoekscommissies en planbureaus. En de laatste tijd zijn de rechters in opmars. Over de onderzoekscommissies heb ik het recent gehad. Zij staan onder leiding van wat Wim Kan ooit noemde bekwááme mensen, die luisteren naar namen als Donner, Wijffels, Scheltema. Patroon: er is iets in de hitte van de strijd niet goed gegaan, dus wordt een commissie ingesteld die in de rust van de studeerkamer en met een legertje aan medewerkers een jaar (het kunnen er ook twee of drie zijn) na dato gaat onderzoeken hoe het anders, béter natuurlijk, had gekund.

Luister ook naar de podcast van EW-hoofdredacteur Arendo Joustra over een immigratiestop

En het zal niemand verrassen: het hád beter gekund, véél beter – en daarom komt de commissie met een snoeihard rapport zoals de kranten dat plegen te noemen. Zoals iemand mij schreef naar aanleiding van mijn meest recente column: ‘Als je een commissie voorzit, moet die commissie met vermanende tot vernietigende opmerkingen komen. Anders heeft de commissie zelf gedisfunctioneerd.’

Het regent tegenwoordig planbureaus

De tegenhangers van de onderzoekscommissies zijn de planbureaus. Het oudste is het Centraal Planbureau, opgericht in 1945 door Jan Tinbergen, later de eerste winnaar van de Nobelprijs voor economie, maar ook nog natuurkundige. Hij vond dat een regering niet in het wilde weg moest regeren, maar zich baseren op gefundeerd wetenschappelijk onderzoek over ontwikkelingen van en in de samenleving.

Dat CPB heeft decennialang tot tevredenheid gefunctioneerd; zijn niveau en politieke neutraliteit werden niet ter discussie gesteld. De prognoses van het CPB waren richtinggevend voor regeringen, verkiezingsprogramma’s en coalitiebesprekingen. Het succes was zo groot, dat het Sociaal en Cultureel Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving naar het CPB werden gemodelleerd.

Het CPB ‘verkent’ onze toekomst …

Recent heeft de moeder van alle planbureaus, het CPB, een rapport uitgebracht dat voluit heet CPB-notitie – middellange termijnverkenning zorg 2022-2025. Alsjeblieft! De kranten vatten de inhoud kordaat samen: ‘In komende jaren geen ruimte voor welvaartsverhoging, want de vergrijzing slokt alles op.’

Daar heb je weer die vermaledijde babyboomers, die toch al zo’n leuk leven hebben (gehad), met zekerheden en lage huizenprijzen – en nu ook nog onze welvaart in gevaar brengen, omdat ze zoveel zorg opeisen. De reële zorgkosten zullen, aldus het CPB, toenemen met 2,7 procent per jaar en dat terwijl de groei van het bruto binnenlands product (bbp) terugvalt naar 1,1 procent per jaar.

Ik heb het rapport helemaal gelezen, wat geen pretje is, want de medewerkers van het CPB worden in de allerlaatste plaats geselecteerd op het criterium leesbaar te kunnen schrijven. Maar voor waarheidsvinding moet je wat over hebben. Mijn eerste gedachte was dat Tinbergen zich in zijn graf zou omdraaien, totdat ik mij realiseerde dat hij behoorde tot het slag wetenschappers dat beseft dat elke (uit)vinding ten goede én ten kwade kan worden gebruikt.

… maar het blijkt een lacuneuze verkenning

De ‘verkenning’ staat natuurlijk barstensvol tabellen, grafieken, cijferreeksen en geheimtaal. Er is enige malen sprake van ‘decompositie’, er wordt stilgestaan bij de invloed van nieuwe technologie, er worden ‘sociaal-culturele antwoorden’ gegeven en een belangrijke rol op verschillende plaatsen van de verkenning wordt gespeeld door ‘de demografische component’.

Ah, daar zul je het hebben. Want in het lopende jaar, tot en met het derde kwartaal, is ons migratieoverschot al hoger dan in heel 2018, namelijk 87.000. Dat is het saldo van 208.000 immigranten en 121.000 emigranten en EW heeft er onlangs op gewezen dat het niveau van immigranten zeker niet hoger ligt dan dat van emigranten.

Lees ook: Nederlandse bevolking groeit sneller door migratie

Als vanaf vandaag dat migratieoverschot zo blijft, hebben we eind 2025 alleen al door migratie, dus zonder geboorteoverschot, bijna driekwart miljoen mensen meer in ons land. Het geboorteoverschot bedraagt overigens zo’n 15.000 per jaar. (Voor de goede orde: deze cijfers ontleen ik niet aan het CPB!) Als landen van herkomst staan Polen, India en de voormalige Sovjet-Unie bovenaan en dan volgen andere Oost-Europese landen en natuurlijk Syrië en andere landen in het Midden-Oosten. We hebben het hier keurig over officiële cijfers en niet één inzittende van de touringcars met Moldaviërs of de ‘veiligelanders’ zoals de Marokkanen, die Marokko niet wil terugnemen als Ankie Broekers-Knol het vraagt maar wel als Sigrid Kaag dat doet.

Het is natuurlijk ongehoord dat het hele begrip ‘migratie’ niet in de verkenning voorkomt. En dat het relevant is, heeft datzelfde CPB eerder dit jaar aangetoond. In juni kwam een rapport uit over ‘inkomensongelijkheid naar migratie-achtergrond’, waaruit bleek (om een voorbeeld te noemen) dat Marokkanen gemiddeld 31 procent minder verdienen dan autochtone Nederlanders en dat de verkleining van dit verschil sinds 2003 een luttele 2 procent bedraagt.

Het gaat me niet om het bashen van migranten. Maar het is een bloody shame dat zo een belangrijk gewaande instelling als het CPB, waarvan de rapporten bouwstenen voor het kabinetsbeleid heten, zó selectief is in het presenteren en analyseren van feiten. Wat mij betreft had het CPB mogen aantonen dat migratie geen enkele invloed heeft op onze welvaart. Maar niets is wel heel erg niets!

ELSEVIER