Transparantie: Overheden kunnen controle op lokale democratie en burgerbetrokkenheid verbeteren
19-10-2019
Media hebben amper nog geld voor verslaggevers in de staten- of gemeenteraadszaal. De controle op de lokale democratie staat daardoor onder druk. Wilma Haan en Lucas Benschop zien in open data een oplossing.
Het is voor burgers en journalisten haast onmogelijk geworden op de hoogte te blijven van de handel en wandel van lokale volksvertegenwoordigers. En dat terwijl er door de jaren heen juist zoveel meer zaken op het bordje van de lagere overheden is komen te liggen. Lagere overheden beslissen over de besteding van een steeds groter deel van de belastinginkomsten, terwijl de controle op het democratisch functioneren achteruit holt.
Gemeenten en provincies hebben echter zelf de sleutel in handen om een kentering mogelijk te maken en zouden dat als hun verantwoordelijkheid moeten zien. Immers: in een gezonde democratie faciliteert een overheid haar eigen controle. Die sleutel heet open data.
Het is genoegzaam bekend dat het tussen ICT en overheid nooit een gelukkig huwelijk is geweest. Het wordt helemaal problematisch als het gaat om data. Want gegevens zijn veel makkelijker te beheren als ze gewoon op papier staan met hooguit een nietje om een en ander bij elkaar te houden.
Als er dan toch informatie moet worden gedigitaliseerd, dan graag op een pc zonder modem. Het liefst zelfs helemaal zonder communicatieverbindingen - bang als men is dat een document onbedoeld open en bloot beschikbaar komt of dat iets wordt opgepikt door een hacker die door de beveiliging is gebroken.
Het resultaat: wie nu op gemeentelijk of provinciaal niveau een stemming of raadsbrief wil terugvinden moet in de diepste krochten van een gemeentesite zoeken en vindt daar vervolgens een slordig opgemaakt en voor data-onderzoekers onbruikbaar bestand.
Geen standaardisatie
De Tweede Kamer nam jaren geleden het voortouw door te beloven parlementaire documenten als open data te publiceren. Maar het werd een gebed zonder eind en uiteindelijk was er een brandbrief van ondergetekenden aan Kamervoorzitter Khadija Arib voor nodig om eindelijk stappen in de goede richting te zetten.
Gemeenten en provincies lijken in afwachting van de Wet open overheid - die hen zal dwingen hun data toegankelijk te maken - vooral op hun handen te blijven zitten. Bovendien is van enige standaardisatie geen sprake, dus elke gemeente en elke provincie heeft de documentenbrij op geheel eigen wijze gestructureerd. Wie een document zoekt of een onderwerp wil volgen, is daarom wel even zoet.
En dat terwijl in het eerste actiepunt van het Actieplan open overheid (vastgesteld door Binnenlandse Zaken) staat: 'In dit actiepunt gaan provincies hun stateninformatie beter toegankelijk maken en via een standaard beschikbaar stellen. (...) Het uiteindelijke doel is om in alle 12 provincies en 380 gemeenten Open besluitvorming te realiseren.'
Het wordt tijd dat gemeenten en provincies voor hun eigen democratische legitimiteit het belang gaan inzien van de noodzaak van open data. Dwing bijvoorbeeld af dat alle raadsstukken beschikbaar komen in het platform Open Raadsinformatie (even aanmelden bij VNG is voldoende) en ga vervolgens werken aan standaardisatie, zodat de documenten ook makkelijk vindbaar, analyseerbaar en onderling vergelijkbaar zijn.
Denk aan de journalist die verschillende gemeenten en provincies in de gaten moet houden op verschillende relevante thema's en direct een alert wil krijgen bij ontwikkelingen op een van zijn aandachtsgebieden.
Denk ook eens aan de interesse in de lokale en provinciale democratie en de betrokkenheid van burgers die zal toenemen doordat de standaardisatie het mogelijk maakt apps te maken, waarbij kan worden ingezoomd op persoonlijke relevantie. Als inwoner van een plaats kun je daardoor precies weten wanneer de gemeenteraad spreekt of stemt over iets in jouw wijk. Daarnaast biedt het mogelijkheden om laagdrempelig inspraak te organiseren.
Informatiepositie
Of denk aan het raadslid, dat door alle decentralisaties een groeiende berg dossiers moet volgen. Het is niet voor niets dat er steeds minder mensen te porren zijn om naast hun reguliere werk ook een aantal avonden in de week vrij te maken voor een raads- of statenlidmaatschap. Via open data zullen zij veel makkelijker ontwikkelingen kunnen volgen op diverse politieke niveaus.
Ook maatschappelijke organisaties die invloed willen uitoefenen op beleid zullen baat hebben bij open data. Dankzij de inzichten in ontwikkelingen op lokaal en regionaal niveau die open data bieden, komen zij op een gelijke informatiepositie te staan met machtige lobbykantoren en grote bedrijven.
Kortom, beste gemeenten en provincies van Nederland: wees een voorloper en ontsluit jullie data. Zo laten jullie zien dat het jullie menens is met échte overheidstransparantie en dat de democratie jullie lief is.
Het PAROOL
0 reacties :
Een reactie posten