Matthijs van Schie 30-10-2019
De torenhoge ambities van het kabinet-Rutte III ten spijt, het klimaatbeleid is nog allerminst een geoliede machine. Niet zelden is de overgang op ‘duurzame’ energiebronnen schadelijk voor natuur, dier en mens. Vooral windmolens en biomassacentrales zijn omstreden. Vier voorbeelden.
Windmolens en schakelstations lekken schadelijk broeikasgas
Schakelstations en windmolens, bedoeld voor de opwekking en levering van energie die de uitstoot van CO2 omlaag moet brengen, lekken een ‘extreem zwaar en schadelijk broeikasgas’. De windmolens en schakelstations zijn geïsoleerd met zwavelhexafluoride (SF6), waarvan volgens De Telegraaf jaarlijks honderden kilo’s de atmosfeer in lekken. Een SF6-molecuul is 23.000 maal zo zwaar als een CO2-molecuul en blijft duizenden jaren actief.
Het nieuws dat het dagblad maandag brengt, wordt bevestigd door Nederlandse netwerkbedrijven en door, ABB, Siemens en General Electric, drie van de grootste internationale bouwers van transmissie-apparatuur. SF6 wordt al sinds de zestiger jaren 60 gebruikt voor het isoleren van schakelstations in het elektriciteitsnetwerk, zoals elektriciteitshuisjes en vooral midden- en hoogspanningsstations. Het gas wordt ook geregeld binnenin windmolens gebruikt om het risico op kortsluiting te verminderen.
Windmolens zijn eveneens een groot gevaar voor vogels. Vooral in windparken in de kuststreek en op zee is de vogelsterfte hoog, omdat de dieren er geregeld uit de lucht worden gemaaid door de wieken die met een snelheid van tot wel 300 kilometer per uur ronddraaien. Ecoloog Allix Brenninkmeijer, die onderzoek doet naar vogelsterfte in de Groningse Eemshaven, schat dat ongeveer 70.000 vogels per jaar omkomen door windmolens.
Bos moet wijken voor biomassa en windmolens
De Amercentrale, bij Geertruidenberg in Noord-Brabant, is sinds twee weken officieel de eerste elektriciteitscentrale in Nederland die draait op biomassa. Dat meldt de Volkskrant maandag. Wegens het verbod op kolen, dat door het kabinet gefaseerd wordt ingevoerd, heeft de eigenaar RWE de centrale voor een bedrag van 80 miljoen euro verbouwd.
Wat is biomassa?
Het idee van biomassa is het verbranden van bomen die speciaal zijn geplant voor het verbrandingsproces. Oude kolencentrales worden dan gebruikt om uit het materiaal energie op te wekken. De CO2 die vrijkomt, wordt opgenomen door bomen die groeien op de oorspronkelijke plek van de verbrande exemplaren.
Naast hout wordt ook ander organisch materiaal verbrand, zoals gft-afval, mest en andere gewassen die daarvoor speciaal zijn geteeld.
Aanvankelijk dreigde de Amercentrale door het kolenverbod te moeten sluiten in 2024, maar de centrale kan toch open blijven als die vóór dat jaar voor 100 procent op biomassa is overgegaan. Om dat te bereiken, ontvangt RWE van de overheid een forse hoeveelheid subsidie, oplopend tot wel 2,7 miljard euro. RWE-bestuurder Taco Douma zegt tegen de krant dat zijn bedrijf in 2040 ‘CO2-neutraal’ wil zijn. Het energiebedrijf haalt volgens hem nu al 60 procent van ‘ons resultaat’ uit hernieuwbare energie.
Toch is er een keerzijde, zeggen milieuorganisaties én de Europese koepelorganisatie voor wetenschappers EASAC. Begin deze maand concludeerde EASAC dat bij de verbranding van hout meer CO2 vrijkomt dan bij de verbranding van kolen en gas.
RWE-baas Douma spreekt dat tegen, en noemt het ‘pertinent onjuist’ dat de CO2-uitstoot toeneemt door biomassa stoken. Bovendien, zegt hij, wordt in de Amercentrale geen biomassa gebruikt die afkomstig is van het kappen van bos. ‘Wij gebruiken alleen reststromen zoals dunningshout en zaagsel,’ aldus Douma. ‘Het gaat om hooguit 3 procent van wat er uit een bos komt.’ Hij wijst er bovendien op dat het klimaatpanel van de Verenigde Naties, het IPCC, wél positief is over het gebruik van biomassa.
De ‘brandstof’ voor biomassacentrales komt onder meer uit Estland, waar hout uit bossen wordt omgevormd tot pellets – samengeperste staafjes hout – voor in biomassacentrales. In de Baltische staat wordt voor een derde meer gekapt dan houdbaar is voor duurzaam beheerd bos, schreven antibiomassa-activisten eerder deze maand in een open brief in Het Parool. De export van hout is voor Estland zeer lucratief. Dat komt mede door de biomassasubsidies (ruim 11 miljard) van de Nederlandse overheid, dat dit jaar meer dan 4 miljoen ton houtpellets nodig heeft om kolen te gaan vervangen.
Ook in Duitsland wordt op grote schaal bos gekapt, niet alleen voor biomassa. Robbert de Witt bezocht deze zomer de Duitse deelstaat Hessen, waarvan de bestuurders het befaamde Reinhardswald willen kappen (zie kader). Daar moeten twintig windmolens van elk 241 meter hoog komen, tot frustratie van de plaatselijke bevolking. De deelstaatregering van CDU en de Groenen wil 2 procent van de totale landoppervlakte in Hessen vrijmaken voor windmolens. Dit vanwege de Energiewende, die de Duitse energievoorziening van kernenergie en bruinkool moet vrijwaren.
Amerikanen boos op Nederland om subsidie biomassa
Hout voor biomassa is ook afkomstig uit de Verenigde Staten. Afgelopen weekeinde berichtte het AD dat natuur- en burgerrechtenactivisten uit zuidelijke staten de Nederlandse politiek oproepen te stoppen miljardensubsidies voor biomassacentrales. Dit omdat de massale houtkap in Amerikaans bos de lokale natuur sloopt en de pelletfabrieken die er verrijzen omwonenden ziek maken. ‘Onze natuur wordt in gevaar gebracht, zodat jullie kunnen pronken met jullie klimaatbeleid,’ zegt natuurorganisatie Healthy Gulf. ‘Het is oneerlijk.’
Ook het bestuur van North-Carolina is kritisch. ‘Het op grote schaal gebruiken van onze natuurlijke hulpbronnen om buitenlandse klimaatdoelstellingen te halen op nationaal en internationaal niveau moet bestreden worden,’ schrijft de staat in zijn toekomstplan voor schone energie.
Tegen het AD zijn zelfs linkse Nederlandse politici uit de Tweede Kamer (Matthijs Sienot van D66, Lammert van Raan van de Partij voor de Dieren en Sandra Beckerman van de SP) en het Europees Parlement (Bas Eickhout, GroenLinks) negatief over de import van biomassa uit Amerika. ‘Als je gezonde bomen kapt in de VS, hierheen sleept met vervuilende schepen en dan in vijf seconden verbrandt, dan helpt dat het klimaat bepaald niet,’ zegt D66’er Sienot.
GGD: nieuwe energiebronnen slecht voor de gezondheid
Naast flora en fauna kunnen ook mensen de dupe worden. Vorige week waarschuwde de de GGD al voor de gezondheidseffecten van diverse ‘duurzame’ energiebronnen. Hoewel de gezondheidsorganisatie zegt dat het klimaatbeleid – bijvoorbeeld maatregelen om vervuilende auto’s te weren uit steden – ook positieve effecten heeft op de gezondheid, brengen sommige plannen ook risico’s met zich mee.
Zo waarschuwt de GGD voor de geluidsoverlast van windmolens voor omwonenden van windmolenparken. Ook de geluidshinder van warmtepompen – vaak een duurzame vervanger van de cv-ketel – kan leiden tot gezondheidsklachten.
Biomassa is eveneens een zorgenkindje. In diverse gemeenten is al geprotesteerd tegen de komst van biomassacentrales, omdat die de luchtkwaliteit zouden verslechteren. De GGD is eveneens bezorgd over de hoeveelheid fijnstof die vrijkomt bij de verbranding van biomassa. GGD-medewerker Arthur van Iersel waarschuwt dat het niet duidelijk is wat die verbranding doet met de luchtkwaliteit. ‘De ervaringen met grootschalige biomassa zijn beperkt. We weten niet precies hoe groot de uitstoot is en waar die neerslaat. Dat moet je van tevoren weten.’
Elsevier
0 reacties :
Een reactie posten