Duurzame energie uit ’blauwe batterij’

Een stuwmeer in de bergen om met waterkracht elektriciteit op te wekken en op te slaan is voor het platte Nederland onmogelijk.

Menzo Willems 27-9-2019

Daarom heeft ondernemer dr. Jan Huynen voor vlakke gebieden een variant bedacht: een ondergronds stuwmeer. 

In dit bassin, dat 1400 meter onder de grond ligt, wordt door een pijp water gestort uit een bovengelegen meer. Door de kracht van het naar beneden stortende water wordt een schoepenrad in werking gezet dat een generator aandrijft die elektriciteit opwekt. 

Op momenten dat er een overschot aan energie is, kan die worden gebruikt om water uit het ondergrondse bassin met dezelfde turbine weer omhoog naar het meer te pompen. Ondergrondse Pomp Accumulatie Centrale oftewel OPAC heet dit grootschalige opslagsysteem voor elektriciteit uit waterkracht. 

Opslag van duurzame energie is belangrijk met het oog op de overschakeling van olie en gas naar groene energie. „Zonder goede opslag is die transitie niet mogelijk”, stelt de Maastrichtse econoom. 

Grillige energie 

Zonne- en windenergie zijn namelijk grillig. Als het hard waait of de zon lang schijnt, is er veel energie, is het daarentegen windstil en bewolkt, dan is er maar weinig. Dus is er een buffer met reserves nodig en die mogen niet meer komen uit kolen, olie en gas. Met Huynens OPAC, ook wel ’blauwe batterij’ genoemd, kan duurzaam opgewekte energie voor een korte periode worden opgeslagen. „Hierdoor is de Nederlandse groene energievoorziening veel beter bestand tegen het onvoorspelbare Nederlandse weer”, onderstreept hij. 

De OPAC kan 2,5 miljoen kubieke meter water verplaatsen. De generator heeft een vermogen van 1400 MWatt. De centrale kan zes uur per dag onafgebroken stroom leveren, dat is de tijd dat het meer is leeggestroomd in het ondergrondse bassin. Het systeem kan jaarlijks energie leveren van 2.000.000 MWh. Pakweg 2 tot 3 procent van het verbruik in heel Nederland. Dat is veel, want alle windmolens in ons land leveren niet veel meer. 

„Het technisch rendement van ons systeem is in vergelijking met andere soorten energie veel hoger”, vertelt Jan Huynen, die op zijn 86ste is gepromoveerd op zijn OPAC. „Namelijk ruim 80 procent. Bij groene waterstof is dat maximaal 36 procent.” 

Zijn collega en directeur van de OPAC Ontwikkelingsmaatschappij, Ruud Deckers, legt uit: „Als er in het land behoefte is aan energie laten wij het water uit het meer in het bassin vallen en verkopen de stroom. Maar als er een energie-overschot is, bijvoorbeeld tussen twee en vier uur, als de mensen weinig stroom gebruiken, dan kopen wij stroom, bijvoorbeeld van windmolens, om het water weer naar boven te pompen. Anders is het meer leeg en kunnen wij geen stroom meer verkopen. De winst voor ons zit hem erin dat we de elektriciteit verkopen tegen de hoge tarieven van de piekuren en kopen tegen de lage tarieven van de daluren.” 

Zuid-Limburg

Het duo heeft ook al een plek voor zijn project op het oog. In Zuid-Limburg, ten zuiden van Kerensheide. Op die plaats zit onder zachtere lagen een 700 meter dikke laag kalksteen die geschikt is om het waterbassin stabiel te houden. Eerder viel het Graetheideplateau af om technische redenen en omdat het te dicht bij de bebouwde kom ligt. 

Stuwmeer in Zuid-Limburg moet in 2030 klaar zijn

Volgens organisatiebureau Berenschot is de OPAC technisch haalbaar. Ook voldoet de technologie volgens het bureau „aan het criterium van kostendekkend zijn in 2030.” Maar er is ook kritiek. Zo denkt een expert dat de bewering van het ondernemende duo dat dankzij hun ’blauwe batterij’ geen windenergie meer hoeft te worden gedumpt, grootspraak is omdat de opslagcapaciteit van hun troetelkind daarvoor te klein is. „Er zijn meerdere OPAC’s nodig om te zorgen dat er geen overtollige, duurzame energie verloren gaat”, geeft directeur Deckers toe. 

De kosten van de OPAC worden op 1,8 miljard euro geschat, exclusief de ontwikkelingskosten van 20 miljoen euro. Een hele klus om dat geld bij elkaar te krijgen. „We zijn onlangs begonnen om financiering voor de ontwikkelingsfase rond te krijgen”, vertelt Deckers. „Samen met Bishopsfield Capital Partner uit Londen.” 

De energieke ondernemers staan te springen om met hun project aan te vangen: „Als we nu beginnen, staat de OPAC er over zeven jaar”, stelt dr. Huynen. „Dat is precies op tijd, want Nederland zal tegen 2030, als de hoeveelheid groene stroom is gegroeid van acht procent nu naar 63 procent, een grootschalige groene elektriciteitsbuffer nodig hebben.”

Noordhollands Dagblad