Vrij baan voor de rat door gifverbod

WAGENINGEN - Kenniscentrum Dierplagen slaat alarm 


Edwin Timmer 15-8-2019

Er gaat een streep door ratten- en muizengif. De maatregel is goed voor roofvogels. Maar slecht voor onbeschermde stallen en steden. De overheid sluit de ogen voor de risico’s van de toch al groeiende populatie ratten en muizen, waarschuwt het Kennis- en adviescentrum Dierplagen. 

Nederland stevent af op een ongekende ratten- en muizenplaag. Het is een gevolg van het overheidsbesluit om boeren en burgers de laatste chemische bestrijdingsmiddelen uit handen te slaan. 

„Dit wordt een nog veel grotere calamiteit dan de eikenprocessierups”, waarschuwt directeur Bastiaan Meerburg van het Kennis- en adviescentrum Dierplagen (KAD). „Helaas zal men het zich pas realiseren als de ratten en muizen over straat rennen.” 

Vrij gebruik van muizen- en rattengif mag per 2023 niet meer omdat het ook roofvogels schaadt, oordeelt het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (CTGB). 

Geen alternatieven 

„Ik begrijp het milieuargument”, stelt Meerburg. „Maar alternatieven zijn verre van beschikbaar.” Een woordvoerder van de CTGB stelt dat het geen eigen risico-afweging maakt. „Wij voeren slechts een Europese verordening uit.” 

Fris en fruitig. Zo zouden de jonge appelbomen van fruitteler Bert de Haan erbij moeten staan. Maar een muizenplaag zaait dood en verderf in zijn Betuwse boomgaard. „Dat ongedierte vreet de fijne haarworteltjes eraf. Ik denk dat zeker honderd boompjes het niet zullen overleven”, zegt De Haan. 

De fruitteler uit Kerk-Avezaath probeert het wel: zonder gif de plaag bestrijden. Op enkele palen heeft hij kasten geplaatst om torenvalken te lokken, zodat ze hier nestelen. „Die vogels vangen er vrij veel weg.” Maar genoeg is het niet. 

Warmtecamera 

In diezelfde Betuwe gaat Wil Peperkamp elke avond op pad. Inclusief geweer en warmtebeeldcamera. Onlangs nog doodde de jager uit Elst vijftig ratten op één plek. „Zodra het donker is komen ze tevoorschijn. Dankzij de warmtecamera zie ik ze haarscherp.” Op de bedrijven die hem inhuren schoot Peperkamp over de afgelopen drie jaar ruim dertienduizend ratten. 

Terwijl menigeen met de handen in het haar zit over oprukkend ongedierte, wijst het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden in een andere richting. Er komt, op Europees aanwijzen, een nieuwe aanscherping voor het gebruik van muizen- en rattengif. Was buiten strooien al langer verboden, vanaf 2023 mag ook binnenshuis niemand nog zelf gifkorrels inzetten. 

Gerard van den Anker ziet de bui al hangen. Hij is voorzitter van de Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO). „Nu mogen we in de boomgaard al geen gif meer gebruiken. Straks is het ook binnen schuren en stallen verboden.’’ 

,, Terwijl we die knagers juist met alle macht buiten willen houden. Binnen is het een vijf-sterrenhotel voor ze. Lekker warm en volop voedsel. Je krijgt ze nooit meer weg.” 

Voor NFO en landbouworganisatie LTO is het verbod op chemische redmiddelen de wereld op zijn kop. Van den Anker: „Uit de ene na de andere stad hoor je over rattenplagen. En dan wordt ons dit uit handen geslagen. Als ’t op het platteland misgaat met ongedierte wordt het in de stad écht niet beter. Dit kan alleen maar fout gaan.” 

Meerburg van het KAD begrijpt de agrarische onrust. Er zijn op dit moment te weinig goede alternatieven, erkent hij. Bovendien verzaakt de rijksoverheid haar plicht door amper wetenschappelijk onderzoek te stimuleren. „We weten te weinig van muizen- en rattengedrag. Terwijl dat wel nodig is voor goede alternatieve bestrijding.” 

Geen overzicht 

Tot overmaat van ramp heeft niemand goed overzicht van hoe de ongedierteplaag zich landelijk ontwikkelt. Het KAD heeft alleen kijk op tachtig gemeenten, die zich vrijwillig bij het kenniscentrum meldden. 

Meerburg: „Het gaat straks net als bij eikenprocessierups. Pas als het een calamiteit is, slaan we alarm.” En hij voorspelt nu al: „Dit wordt een nog veel grotere calamiteit dan die processierups.” 

Ongediertebestrijder Rentokil onderschrijft de groeiende populatie onderkruipers. „Wij zien inderdaad een toename in de laatste jaren”, zegt entomoloog en technisch manager Peter Timmermans. Dat ligt niet alleen aan een beperkter gebruik van gif. „Maar ook aan de zachte winters. En dat mensen vaker op straat eten en voedsel laten slingeren, helpt evenmin. 


Noordhollands Dagblad