De groene droom over de opslag van stroom

Geen mens, geen boom, geen hert, geen vlinder, geen bij te zien. En dat heet dan ‘groen’ 


Rob Savelberg Elsevier Weekblad 1-8-2019

In kringen van de milieubeweging en klimaatactivisten dromen ze over een walhalla waarin alle energie wordt opgewekt met zon en wind. Maar daarvoor is opslag van stroom nodig, en nu krijgen ze in de gaten dat dit niet gaat lukken met de bestaande batterijen, schrijft Simon Rozendaal. 

Dus circuleren er allerlei toekomstfantasieën: over vliegwielen, exotische batterijtechnieken, water vanuit oude mijnschachten omhoog pompen en weer laten vallen, het comprimeren en weer laten uitzetten van lucht. 

Een amusante stond in Trouw, de voormalig christelijke krant die nu in de ban is van klimaat en duurzaamheid. De ‘groenredactie’ meldde het ei van Columbus: betonblokken en hijskranen. Waait de wind en schijnt de zon, dan wordt de opgewekte elektriciteit gebruikt om betonblokken te stapelen. Hebben zon en wind geen zin, dan laten de kranen de betonblokken van elk 35.000 kilo zakken. Motoren in de kranen leveren dan stroom. 

Hoera, het bedrijfsleven is geïnteresseerd 

Het artikel begon zo: ‘Soms komen er ideeën langs waarvan je meteen gevoelsmatig denkt: “Dat lijkt me onzin, veel te eenvoudig.”’ Maar, vervolgde de groenredacteur, er is belangstelling van het bedrijfsleven. Het Zwitserse bedrijf Energy Vault gaat zo’n betonblokkentoren leveren aan het Indiase energiebedrijf Tata Power. 

De groenredacteur sloot af met de hoop dat de steenkool die nu nodig is voor de hoogovens van Tata Steel in IJmuiden ooit kan worden vervangen door zon en wind in combinatie met een ‘Toren van Bombay’ in de Hollandse duinen. 

Wat een opeenstapeling van onbenul.

Steenkool reserveren voor hoogovens 

Allereerst, bij de productie van staal wordt ijzererts gesmolten. Dat gebeurt bij een zeer hoge temperatuur. Dat kan alleen met cokes (veredelde steenkool) en er is nog geen begin van een plan hoe dit met elektriciteit of waterstof uit zon en wind moet. 

Geen mens, geen boom, geen hert, geen vlinder, geen bij te zien. En dat heet dan ‘groen’ 

De Tsjechisch-Canadese energiedeskundige Vaclav Smil schrijft daarom in zijn boek Power Density dat de samenleving steenkool zo lang mogelijk moet reserveren voor de productie van staal. Ook Smil vindt dat we af moeten van steenkool en zegt dat dit bijna overal kan, in elektriciteitscentrales is het bijvoorbeeld simpel, maar nou net niet in hoogovens. 

En het zegt natuurlijk helemaal niks dat bedrijven er brood in zien. Bedrijven slaan zich op de dijen bij de groene gekte. Ze zien brood in windmolens, stopcontacten op zee, in warmtepompen, oplaadpalen. U vraagt, wij draaien. Ze vragen zich niet af of het maatschappelijk verstandig is, maar denken aan aandeelhouders en werknemers. Met het klimaatakkoord van Parijs hebben landen zich gecommitteerd om koste wat het kost van fossiele brandstoffen af te stappen. Het bedrijfsleven weet dus dat de energietransitie voor hen gelijkstaat aan de zilvervloot. 

Een perpetuum mobile bestaat niet 

Ten slotte, een perpetuum mobile bestaat niet en dus gaat de opslag van stroom altijd gepaard met rendementsverlies. Wanneer je stroom omzet in iets anders en dat andere vervolgens weer omzet in stroom, raak je energie kwijt. Dat geldt ook voor die andere utopie: waterstof. Straks, in het groene walhalla, gebruiken we windmolens en zonnecellen om stroom te maken. Met de stroom die we niet direct nodig hebben, maken we ‘groene’ waterstof en daarmee maken we dan weer stroom om elektrische auto’s op te laten rijden en elektrische vliegtuigen te laten vliegen. 

Bij de omzetting van stroom in waterstof en terug naar stroom gaat bij de actuele stand van de techniek de helft van de energie verloren. Bij die toren van betonblokken zou volgens het bedrijf dat de torens wil verkopen maar 10 procent energieverlies optreden. Zelfs al zou het waar zijn, dan nog betekent dit dat er meer zonnecellen en windmolens nodig zijn om de energiebehoefte van een land als Nederland te dekken. 

Bij het artikel in Trouw stond een opmerkelijke illustratie. Zo ver je kon kijken, zag je zonnecellen en windmolens met daartussen een enorme toren plus een aantal hijskranen. Er was niet alleen in de verste verte geen mens te zien, maar ook geen boom, geen hert, geen vlinder en geen bij. 

Het hele land vol windmolens, zonnecellen en blokkentorens en geen ruimte meer voor mens en natuur. En dat wordt ons aangesmeerd als ‘groen’.

Elsevier Weekblad