Botsende belangen boven het beschermde wad: Defensie vliegt er al jaren zonder natuurvergunning

Defensie vliegt al jaren zonder natuurvergunning boven het beschermde Waddengebied. Natuur-organisaties willen actie.

31-8-2019

In 2008 beloofde toenmalig staatssecretaris van Defensie Jack de Vries de Tweede Kamer een aanvraag in te dienen voor een natuurvergunning voor militair vliegverkeer. Dat is er nog altijd niet van gekomen. De natuur is het kind van de rekening, stellen Natuurmonumenten en de Waddenvereniging.

Lawaaiklachten boven het Waddengebied nemen toe. Er wordt veel geoefend. Deze twee weken is er een intensieve F-16-training gaande van wapeninstructeurs. Daaraan doen studenten mee uit Nederland, België en Portugal, met maximaal twaalf straaljagers per dag.

Lepelaars van de leg

Het zwaartepunt van de vliegbewegingen ligt boven Vlieland. Boven Oost-Ameland liep het dit voorjaar uit de hand. Hier groeide het aantal verstoringen met 350 procent. Lepelaars schrokken en raakten van de leg. It Fryske Gea trok aan de bel.

,,Uw constatering klopt’’, schreef Vliegbasis Leeuwarden in een reactie. ,,Er is tussen mei en eind juli dit jaar een aanzienlijke toename aan vliegbewegingen geconstateerd vanaf vliegbasis Leeuwarden naar de oefengebieden boven de Wadden- en Noordzee.’’

 Vliegbewegingen op een dag, in dit geval 28 augustus 2019, bijgehouden door @geluidsmeetnet.

Op een normale dag komen er boven Ameland drie straaljagers over. Nu waren het er 23. Zeven maal vloog een straaljager lager dan de minimale hoogte. Vliegbasis Leeuwarden beloofde het gebied voortaan te ontzien. Piloten vliegen nu tussen Ameland en Schiermonnikoog door.

Boven de wet

Zonder natuurvergunning kunnen de beheerders nergens op terugvallen. Dat steekt. Feitelijk stelt Defensie zich boven de wet, vindt jurist Geert Jan Smits van Natuurmonumenten. Oost-Ameland wordt na de klachten weliswaar ontzien, maar nu vliegen de piloten recht over de Engelsmanplaat. ,,Een bijzondere plek met veel vogels en zeehonden’’, zegt bioloog Ellen Kuipers van de Waddenvereniging. ,,Hoe wenselijk is dat?’’

Een jaar geleden drongen de organisaties er bij de hoogste ambtenaar van het ministerie van Defensie nogmaals op aan om eindelijk te voldoen aan de Wet op de Natuurbescherming, zoals in 2008 toegezegd aan de Tweede Kamer.

Voor een vergunningaanvraag moet Defensie een natuurtoets laten opstellen. In de vergunning kunnen afspraken worden vastgelegd over de meest gunstige vliegtijden, data en aanvliegroutes waarbij de natuur zo min mogelijk wordt verstoord.

Onrechtmatig

De organisaties dreigen naar de rechter te stappen en een verzoek om handhaving in te dienen. Dat hebben ze vorig jaar klip en klaar gesteld in hun brief aan het departement. Het Waddengebied is Werelderfgoed en onderdeel van Natura2000. De Nederlandse staat is verplicht het te beschermen.

De natuurbeheerders zijn beducht voor ellenlange juridische procedures. Defensie zou zich in het uiterste geval kunnen beroepen op het landsbelang. ,,Strikt juridisch gezien is die natuurvergunning noodzaak’’, stelt Smits. Kuipers: ,,Als Defensie een bedrijf was geweest, had dit allemaal niet gemogen. Feitelijk zijn ze onrechtmatig bezig.’’

Het ministerie van Defensie is deze week gevraagd om een reactie. Net als het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, dat zich in 2008 schaarde achter de belofte van Jack de Vries om de natuurvergunning in orde te maken. De ministeries zijn ,,druk bezig met het voorbereiden van antwoorden op uw vragen’’, aldus een woordvoerder vrijdagmiddag. In de loop van volgende week wordt er mogelijk antwoord verwacht.