Warme aarde, koel hoofd

We kunnen aan de knoppen draaien tot we een ons wegen, maar het klimaat trekt zich hier niet veel van aan....

6-5-2019

Een bijdrage van Jeroen Hetzler.

‘Warme aarde, koel hoofd.’

Dit is de titel van het jongste boek van de hand van Simon Rozendaal, wetenschapsjournalist en o.a. bekend van zijn artikelen in de NRC en Elsevier, en van zijn overige boeken.

Het was weer een waar genoegen dit boek te lezen. De aandacht richt zich allereerst op de, naar de mening van de auteur, veel te grote haast waarmee onze beleidsmakers te werk gaan bij klimaat- en energiebeleid.

Als voorbeeld lezen we de verklaring eind januari 2019 van Alexandria Ocasio-Cortez, het jongste lid van het Huis van Afgevaardigden: De wereld eindigt over 12 jaar als we klimaatverandering niet aanpakken. Alom heerst dit apocalyptische doemdenken. Daarom wijst Rozendaal op de feiten die door de Zweedse arts Rosling zijn verzameld, waaruit blijkt dat er onvoldoende grond is voor het heersende eindtijd-gevoel. ‘De angst en urgentie leiden tot domme drastische beslissingen met onvoorspelbare bijeffecten’, zo lezen we.

Met zijn unieke onderkoelde en messcherpe humor weet Rozendaal de achterliggende oorzaken van het falende klimaatbeleid aan de kaak te stellen. Allereerst geeft hij aan op het standpunt te staan dan dat de mens voor een deel verantwoordelijk is voor opwarming. ‘Welk deel, daar gaat het debat over’ . Tevens is hij zelf actief voorstander van zorg voor de natuur en behoud ervan, alsmede het milieu. In volgend hoofdstukken gaat het boek in op het ontstaan van de hypothese van het versterkte broeikaseffect, het mandaat van het IPCC en de toenemend rol van de politiek. De auteur wijst er nadrukkelijk op zich geen scepticus te noemen. Alleen een rationeel Nullius in verba (vrij vertaald: geloof niemand op zijn woord) is wat telt. Daarom ook stelt Rozendaal dat de klimaatwetenschap rijper is geworden en met zoveel woorden, serieuzer moet worden genomen, ondanks de vele vragen die nog onbeantwoord zijn.

‘ Maar het wordt zo overdreven’, is de titel van het volgende hoofdstuk. Wij lezen de woorden van Hollande rijdens de klimaatconferentie van Parijs 2015:

Nooit is de inzet van een internationale conferentie zo groot geweest. De toekomst van de planeet, de toekomst van het leven, staat op het spel.

Rozendaal: “nou, nou, nou. We hebben het over 1 graad Celsius en vermoedelijk nog een graad in de pijplijn. Is dit echt bedreigender dan het gebrek aan vaccins tegen ernstige ziektes in ontwikkelingslanden? Het wordt allemaal zo overdreven.’ De auteur geeft een voorbeeld hiervan, waarbij juist maatschappelijke belangstelling voor het onderwerp (cholesterol bijvoorbeeld) aanzet tot overdrijven: ‘make strong statements’ zoals ook praktijk is binnen het IPCC. Gekke Koeienziekte, aantal zaadcellen bij mannen, luchtvervuiling en de door Veerman aanbevolen dijkhoogte zijn andere voorbeelden van overdrijving.

[Dit kan als volgt worden weergegeven JH]

Terugkomend op die 1, mogelijk 2 graden Celsius opwarming vermeldt de auteur verderop in zijn boek dat de NL-temperatuur (in deze regio van de aarde) sinds 1901 met 1,88 graden Celsius is gestegen. In Nederland valt blijkbaar goed te leven met die 1,88 graad.

Verderop in het boek toont Rozendaal aan dat het beoogde klimaatbeleid geen substantiële effecten zal kunnen opleveren met alleen zon, wind en biomassa vanwege de beperkte vermogensdichtheid. Het wordt een ander verhaal bij toepassing van gas en kernenergie (‘als problematisch opgeblazen door de milieubeweging’ ), is de strekking van dat hoofdstuk: CO2-(bijna)loos kernenergie als eerste en CO2-arm gas als goede tweede.

Tja, logischerwijs volgt dan ook een hoofdstuk, ‘Van het gas af’, waarin de zoekgeraakte rationaliteit aan de kaak wordt gesteld, die overvleugeld wordt door emoties en macht bij de milieubeweging enerzijds, en de irrationele schuldbewuste volgzaamheid van het Parijse akkoord en het IPCC anderzijds.

Nederlanders zijn zo plichtsgetrouw dat IPCC en Parijs 2015 trouw worden gehoorzaamd, sterker zelfs zoals blijkt uit nog meer ambitie. Zo schrijft Rozendaal met zoveel woorden: gekke-henkie maken wij ons door al die overijver. Ons plichtsbesef werkt goed als het beleid deugt, maar niemand dit hardop durft te zeggen, zou je hier ook de Franse slag wensen. Hier kennen we de term ‘meestribbelen’ voor. Ja zeggen, nee doen. Ook rechters mogen wel eens hierin meegaan. Immers, de gemaakt klimaatafspraken zijn afspraken tussen staten en zijn niet bedoeld als opeisbare rechten bij de rechter.

Elk kritisch denken lijkt thans verdwenen. De hr-ketel is immers qua rendement een zwaargewicht ten opzichte van een gasgestookte elektriciteitscentrale. Dus waarom over op warmtepomp die zelfs het gasverbruik verhogen, de huidige plannen in aanmerking nemende. Ook het fabeltje van de subsidieloze windmolen passeert de revue. Eveneens krijgen de kernincidenten van Tsjernobyl en Fukushima ruime aandacht, dit eveneens in het kader van demoniserende overdrijving, mede door de selectieve omgang van media met de keuze van te interviewen deskundigen.

Dit doet een verstandig energiebeleid geen goed en schrikt investeerders af. Het wekt geen verbazing dat Rozendaal kernenergie bepleit. Er wordt ingegaan op de hoge bouwkosten van kerncentrales mede door de overspannen veiligheidsmaatregelen. Zonder ondersteuning door garanties of subsidie zal de bouw niet makkelijk zijn. Daar staat dan wel tegenover dat er voor rond de 80 jaar de goedkoopste stroom wordt geleverd.

Een interessante vraag die Rozendaal in een volgend hoofdstuk (‘ Het klimaatbeleid werkt niet’ ) opwerpt luidt:

Waarom mag je overal kosten-batenanalyses op loslaten, maar nou net niet op klimaatbeleid?” […] Waar parlementen, rekenkamers en burgers bij elke uitgave, bij elk nieuw beleid een kosten-batenanalyse toepassen, komt bij groen alom de stoom uit de oren wanneer deze volstrekt logische aanpak wordt voorgesteld bij de energietransitie.

Rozendaal gaat dan vanzelfsprekend in op de NL-baten i.c. het aantal graden Celsius minder gestegen temperatuur rond het jaar 2100. Dit is 0,00027 graad volgens Crok, bevestigd door de factcheck van de NRC. Dorland klimatoloog van het KNMI kwam tot 0,00007.

Zou iedereen in de wereld in de komende decennia net zo goed zijn best doen als wij, […] dat is 0,014 graad afkoeling in 2100.

Kijkend naar het jaar 2030 en de Nederlandse 49%-doelstelling dan komen we als iedereen meedoet uit op 0,028 graad afkoeling. Voor uitgaven aan defensie krijgt de burger een leger en betere veiligheid. Of uitgaven aan ziektekosten een betere medische zorg.

Maar wat krijgt de belastingbetaler terug voor de miljarden die jaarlijks naar klimaatbeleid gaan? Een Noordzee vol windmolens, weilanden en daken die glinsteren van zonnepanelen en op elke hoek van de straat een laadpaal voor elektrische auto’s. Maar afhankelijkheid van fossiele brandstoffen zal er niet door verminderen, de uitstoot van CO2 slechts weinig dalen en op de wereldtemperatuur heeft het een onmeetbare invloed.” Elders schrijft de auteur: “We kunnen aan de knoppen draaien tot we een ons wegen, maar het klimaat trekt zich hier niet veel van aan. […] Het vergt intellectuele moed om toe te geven dat we iets niet kunnen. […] Op analoge wijze zouden politici en wetenschappers vandaag de moed moeten opbrengen om toe te geven dat we niet in staat zijn de temperatuur van de planeet serieus omlaag te brengen.

Dit is dus de nieuwe inconvenient truth die in de plaats treed van die van Al Gore.

Tot slot heeft Rozendaal deze boodschap aan Greta Thunberg en alle andere spijbelende scholieren:

Lieve Greta en andere jongelui, wat fijn dat jullie zo begaan zijn met de toekomst van de mensheid en de planeet. Maar er is geen reden om panische aanvallen te krijgen. Het is waar dat de aarde een beetje warmer is geworden, maar vooralsnog is dit geen probleem. […] Jullie kunnen je onderscheiden. Niet door op straat te demonstreren maar door in de schoolbanken te studeren. […] Ga uitzoeken hoe het echt zit met die verhouding tussen natuurlijke en man made klimaatverhouding.

Het is een boeiend boek alleen al door zijn rationele nuchterheid die in het emotioneel ontspoorde debat node wordt gemist. Het boek voldoet aan de dringend gewenste behoefte aan meer rationaliteit. Ik kan het dan ook van harte aanbevelen.

Derhalve blijft van kracht:

Ceterum censeo Legem Climae delendam esse.

(Overigens ben ik van mening dat de Klimaatwet vernietigd moet worden)