CO2 is het nieuwe goud

Wie echt rijk wil worden, moet tegenwoordig CO2 besparen. Geen enkele grondstof ter wereld is aan zo’n sterke rally bezig als koolstofdioxide. De CO2-prijs in Europa tikte woensdag een record van 26,2 euro per ton aan, een stijging van 22 procent sinds eind vorige maand en het hoogste niveau sinds de economische crisis in 2008.

De CO2-prijs stoomt door nadat vorig jaar al een verdrievoudigingwerd opgetekend. Toch zijn er ook sceptici. Hoezo een grondstof? CO2 is toch dat goedje dat we uitstoten waardoor de planeet opwarmt? In die zin is CO2 inderdaad een buitenbeentje. Meestal betaalt een bedrijf om zijn grondstoffen in te kopen. Bij CO2 is het andersom en betalen de bedrijven net om er van af te geraken.

Grote industriële bedrijven of elektriciteitsproducenten die in Europa broeikasgassen uitstoten, moeten voor iedere ton die ze uitstoten een emissierecht kunnen voorleggen. Een beperkt aantal rechten wordt gratis uitgedeeld aan chemie-, staal- en cementbedrijven. Als ze meer uitstoten, moeten ze extra rechten aankopen. Ze kunnen bijvoorbeeld uitstootrechten overnemen van een bedrijf dat er op overschot heeft, of ze kunnen intekenen op een veiling die de overheid organiseert. 

Door het Europese emissiehandelssysteem (ETS) is CO2 uitgegroeid tot een grondstof zoals een ander. Een uitbater van een gascentrale moet om elektriciteit te produceren niet alleen rekening houden met de prijs van het gas dat hij inkoopt, maar evengoed met de prijs van de CO2 die hij uitstoot. Wie aan het einde van het jaar niet voldoende rechten kan voorleggen, riskeert wurgboetes van 107 euro per ton ‘illegale uitstoot’.

De vervuiler betaalt

Het systeem is gemaakt om de vervuilendste fabrieken en energiecentrales uit de markt te drijven. Hoe hoger de CO2-prijs, hoe groter het voordeel van klimaatvriendelijke technologieën zoals windmolens, zonnepanelen en kerncentrales ten opzichte van gas- en kolencentrales. Een hoge CO2-prijs maakt het bovendien aantrekkelijk voor chemiebedrijven om hun uitstoot te reduceren. De rechten die ze overhouden, kunnen ze dan op de markt te gelde maken, zoals Solvay in het verleden aangetoond heeft.

Door historische overschotten liep de Europese emissiehandel jarenlang mank, maar Europa haalt nu de duimschroeven aan. Om de uitstoot terug te dringen gaat de hoeveelheid beschikbare emissierechten sneller omlaag en de overschotten worden vernietigd. Resultaat? De CO2-prijs is sinds midden 2017 vervijfvoudigd.

Koolstof laat daarmee andere goed presterende grondstoffen ver achter zich. Lithium bijvoorbeeld, een zout voor batterijen dat profiteerde van de opmars van de elektrische auto, kwam op zijn piek nog niet aan een verviervoudiging. Palladium, een edelmetaal dat gebruikt wordt in katalysatoren voor benzinewagens, haalt record na record dankzij de shift van diesel naar benzineauto’s, maar kreeg nog geen verdrievoudiging in zicht.

Ondertussen zet het uitstel van de brexit nog een extra turbo op de CO2-prijs. Als de Britten zonder deal uit de EU waren gestapt, zouden Britse bedrijven van de ene op de andere dag geen emissierechten meer nodig hebben. Ze zouden hun overschotten op de markt dumpen aan bradeerprijzen. Met het nieuwe uitstel van de brexit is dat scenario minder waarschijnlijk, waardoor de CO2-prijs weer opgekrikt wordt.

De verwachting is dat de opmars zich voortzet. Analisten mikken erop dat de koolstofprijs tegen volgend jaar nog eens verdubbelt. Door de schaarste die Europa bewust creëert, ziet het ernaar uit dat de best presterende grondstof ter wereld nog wel even haar koppositie kan behouden.

De Tijd      Tobe Steel