Na zo’n afstraffing kan het kabinet maar één ding doen: aftreden

Niemand hoeft echt verbaasd te zijn over de enorme winst van Forum voor Democratie.
23-3-2019
Je zou zelfs kunnen zeggen dat het klimaat Baudet heeft gebaard, stelt Arendo Joustra.

Veel nuchter denkende Nederlanders moeten niets hebben van de bevlogen en kostbare klimaatmaatregelen die de coalitie overweegt.

Dit was de eerste keer dat de kiezer zich kon uitspreken over het klimaatbeleid. Bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer precies twee jaar geleden, speelde het klimaat hoegenaamd geen rol. Het debat over noodzaak en nut van maatregelen kwam pas na die verkiezingen. De omgekeerde volgorde dus.

Kabinet wilde van Nederland gidsland maken

Politiek Den Haag en een deel van de samenleving raakten na maart 2017 bevangen door de wens om de uitstoot van broeikassen te verminderen. Dit in de hoop de stijging van de temperatuur op aarde enigszins in de hand te houden.

Nederland koos zelfs voor een eigenstandige positie in de Europese Unie (EU) door zichzelf de plicht op te leggen de uitstoot in 2030 terug te brengen tot 49 procent van de uitstoot in 1990. Met de eigenaardige behoefte gidsland te spelen, staat in het Regeerakkoord dat Nederland andere EU-landen moet proberen mee te krijgen naar 55 procent. Let wel, de Europese Unie vindt 40 procent genoeg. Zowel met 49 procent als met 55 procent zit het kabinet daar fors boven.

Aardgas ging in de ban

Meer over dit onderwerp: Blijf van het gas af!

Eenmaal geformeerd aarzelde het kabinet geen moment door per 1 juli 2018 feitelijk het aardgas in de ban te doen. Nieuwbouwhuizen hoeven vanaf die datum niet meer te worden aangesloten op het gasnet en bestaande huizen moeten geleidelijk omzien naar een andere energiebron. Dit was voor veel Nederlanders tegen het zere been. De kwestie was immers bij de verkiezingen niet voorgelegd.

Het kabinet gebruikte de begrijpelijke emotie van de Groningers over de aardgaswinning om dit besluit landelijk door te drukken. Maar aardgas komt in Nederland niet alleen uit Groningen. Daarbij is aardgas een relatieve schone en goedkope fossiele brandstof, dat in de landen om ons heen wordt omarmd.

Van exporteur naar importeur van gas

Het gevolg van dit beleid is inmiddels dat Nederland van een exporteur van aardgas een importeur van aardgas is geworden. Daarmee maakt Nederland zich op termijn afhankelijk van Rusland. Maar niet alleen afhankelijk, want zo financiert Nederland ook de Russische regering, waarmee het kabinet nog steeds een conflict heeft over het neerschieten van vlucht MH17.

Eigenstandig, los van de Europese Unie dus, is ook het plan van het kabinet voor een CO2-heffing voor bedrijven. Nederland is het enige land in de Europese Unie dat deze heffing wil invoeren. In feite ondermijnt het kabinet daarmee de concurrentiepositie van het bedrijfsleven en bedreigt daarmee de banen van veel Nederlanders die daar hun brood verdienen.

Lees ook dit commentaar van Arendo Joustra: CO2-heffing is democratisch gezien een aanfluiting

Vergeten wordt dat in Europees verband bedrijven al voor hun CO2-uitstoot moeten betalen. Genegeerd wordt ook dat de Nederlandse industrie sinds 1990 een kwart minder CO2 uitstoot. Een ferme prestatie, want sinds 1990 is ze ook fors meer gaan produceren.

CO2-heffing kan banen gaan kosten

Als bedrijven door de CO2-heffing naar het buitenland verhuizen, schiet het klimaat er weinig mee op, maar zijn wel grote groepen mensen hun baan kwijt en treft dit veel regio’s in Nederland. Denk aan Zeeuws-Vlaanderen met Dow Chemical. Denk aan de omgeving van Rotterdam met de petrochemische industrie. Denk aan het gebied rond Tata Steel in IJmuiden.

Los van al deze maatregelen begrijpen nuchtere Nederlanders haarfijn dat het kleine Nederland natuurlijk weinig invloed kan uitoefenen op het klimaat op aarde. Nederland neemt wereldwijd 0,4 procent van de uitstoot voor zijn rekening. De uitstoot in Nederland verminderen, levert dus maar een kleine bijdrage.

Dit hoeft natuurlijk niet te betekenen dat Nederland niets hoeft te doen – als elk land die houding zou aannemen, komt er wereldwijd niets van terecht – maar enige temporisering kan makkelijk. De haast die rond de klimaatplannen zweeft, is vooral gespeelde haast. Er is tijd zat, ook om te kijken wat andere landen doen en om te zien hoe technische innovaties kunnen helpen.

Waarom dat taboe op de discussie over kernenergie?

In dit verband is het vreemd dat in Nederland blijkbaar een taboe heerst op de discussie over kernenergie. Deze vorm van energie – die geen CO2-uitstoot kent – is niet besproken aan de klimaattafels. Noch is kernenergie een van de zeshonderd (!) maatregelen die in Den Haag worden overwogen. Terwijl landen met kernenergie – zoals Frankrijk, waar de kerncentrales zijn neergezet onder socialistische regeringen – hoog op de lijstjes staan van landen met een lage CO2-uitstoot.

Lees ook: Zonder kernenergie lukt het niet

Een kerncentrale bouwen kost 9 miljard euro en tien jaar. Alle reden om aan het debat te beginnen en de bouw te overwegen als je de uitstoot van CO2 wilt verminderen. Met alleen windenergie en zonnepanelen gaat dit land het niet redden. Minder consumeren, minder vliegen en de kosten voor energie scherp verhogen, kun je burgers niet opleggen zonder een opstand uit te lokken.

Welnu, die opstand heeft zich in zekere zin woensdag 20 maart voltrokken. De heldere boodschap aan het kabinet is: deze maatregelen willen we niet. Niet in deze vorm en niet in dit tempo.

Natuurlijk kan het kabinet proberen om voor zijn klimaatmaatregelen steun te zoeken bij de GroenLinkse oppositie. Beetje bellen, kopjes koffie drinken, zegt premier Mark Rutte dan. Dat had gekund, als de uitslag niet zo extreem was geweest. Dan was het prima geweest om meer partijen bij het beleid te betrekken. Die worden dan breder ondersteund en hebben daarmee een breder democratisch draagvlak.

Maar woensdag hebben de kiezers aan de noodrem getrokken. Deze kant willen ze niet op.

Ruimte op de rechterflank

Vooral de VVD en het CDA moeten zich dit aantrekken. Hoe meer ze meebuigen met GroenLinks en D66 en de ChristenUnie, hoe meer ruimte ze geven op hun rechterflank. Het kabinet kan gerust nog wel een paar maanden doorgaan, maar de opstand onder de kiezers wordt dan alleen maar groter. En uiteindelijk knapt het dan.

Beter is de uitslag van woensdag uit te leggen zoals deze moet worden uitgelegd. Het vloerkleed is onder het klimaatbeleid vandaan getrokken. Wil je als kabinet de uitslag van woensdag democratisch verstaan, dan moet je je ontslag aanbieden aan de Koning en nieuwe verkiezingen voor de Tweede Kamer laten uitschrijven.

Het klimaatbeleid is landelijk beleid – het zou eigenlijk Europees beleid moeten zijn, want het klimaat kent geen grenzen – en omdat het landelijk beleid is, moeten er ook landelijke verkiezingen komen. Met als inzet de voorgestelde klimaatmaatregelen.

Met beleid dat zo bepalend is voor het land en vooral het dagelijks bestaan van zijn burgers, ligt het voor de hand dat de politiek voor dat beleid toestemming vraagt aan zijn burgers. Als je – om goede redenen – geen referendum hebt, is het noodzakelijk om naar de kiezers te luisteren als zij zich uitspreken bij reguliere verkiezingen. Dit signaal negeren, is de democratie ondermijnen.

Elsevier