De verloedering van de NOS?

De NOS, en de mensen die haar vertegenwoordigen moeten geen politieke standpunten uitdragen, maar ons informeren. Dat is hun publieke taak.
26-1-2019

Een gastbijdrage van Jan van Friesland.

Van de staat naar de straat heette de notitie bij de NOS waarmee ruim vijftien jaar geleden een herijking plaatsvond van het nieuws. Uitgangspunt was meer verbinding te zoeken met het publiek, proberen tot in de haarvaten van de samenleving te komen.

Was de onverwachte opkomst van de beweging van Pim Fortuyn niet op juiste waarde geschat? Was men meer gericht op instituties dan op portieken? Waarom kwam het torentje meer in beeld dan de viskraam? Een intern debat, gezond zelfonderzoek. De wereld was aan het veranderen en de NOS veranderde mee. Met de komst van internet konden tal van nieuwe mogelijkheden worden benut om een verbinding te zoeken met mensen en meningen. Presentatoren konden gebruik maken van twitter en blogs, met de restrictie dat:

Wel wordt verwacht dat de presentatoren objectief en neutraal blijven.

Inmiddels is de NOS uitgegroeid tot een multimediaal bedrijf waarmee iedereen zich kan verbinden, dag en nacht. Het is publiek bezit waar we trots op kunnen zijn, want er wordt zorgvuldig met geld omgesprongen. De NOS brengt de wereld bij je binnen. Er werken goede journalisten.

Ondanks dit voortschrijdende professionalisme heeft het nieuwsbedrijf zich de laatste tijd ook van een mindere kwalitatieve kant laten zien: de berichtgeving omtrent het klimaat.

De NOS is eenzijdig

In de NOS-berichtgeving over het klimaat zien we nagenoeg geen andere gezichtspunten dan dat het klimaat zou opwarmen door menselijk handelen en CO2 uitstoot. Er zijn veel wetenschappers die dit vinden.

Er zijn ook wetenschappers en wetenschapsjournalisten die grote vraagtekens zetten bij dit CO2-standpunt maar die vind je bij de NOS niet terug. Ook op de website vind je geen andere visies over het klimaat, zelfs niet in kleinere berichtgeving.

In de RTL-bulletins daarentegen is de aanpak genuanceerder. Zo was er onlangs wel ruimte voor de zeer kleine invloed die CO2 maatregelen kunnen hebben op het klimaat en kreeg het klimaatmanifest van bezorgde wetenschappers aandacht. De NOS zweeg.Vier jaar geleden was dat nog anders, toen werd er nog een hoor-wederhoor gepleegd bij de klimaatexpeditie naar de Noordpool. Zie hier.

Ook het gegeven dat er wetenschappers zijn die in de lagere troposfeer een afkoeling meten in plaats van opwarming, en dat de werkelijke temperatuur anders verloopt dan de IPCC-voorspellingen doen, zul je bij de NOS niet meer aantreffen.

Aangezien de NOS inmiddels zelf een standpunt in de discussie over het klimaat heeft, worden andere invalshoeken steeds vaker genegeerd. En dit standpunt, dat voor de mediaconsument aandoet als een ware mediastrategie, bewijst zichzelf in eigen gelederen telkens opnieuw: men is het gewoon met elkaar eens. Maar een gezamenlijk standpunt uitdragen is geen journalistiek!

Dat NOS klimaat-standpunt is op de redactie diep verankerd, immers:

De wereld staat voor een beslissend moment in de geschiedenis: gaat het de mensheid lukken klimaatverandering te beteugelen of niet?

(NOS-boek)

Voor wie is het een beslissend moment? Voor de mensheid te Hilversum? De eigen deel-expertise die de NOS in huis heeft, keert zich, waar het de vrije, betrouwbare journalistiek betreft, tegen de eigen publieke missie. Het is haar achilleshiel geworden. Kijkers en luisteraars raken zo verstoken van andere inzichten die juist fundamenteel bij het klimaatdebat horen. Een minderheid wordt genegeerd.

Wetenschap zelf gaat niet over meerderheden en minderheden. Albert Einstein stond eerst alleen tegenover andere wetenschappers in zijn tijd. Ignaz Semmelweis werd ernstig tegengewerkt omdat men hem niet geloofde waarom vrouwen stierven aan kraamvrouwenkoorts. Nic Lewis prikt op het gebied van het klimaat het ene na het prestigieuze wetenschappelijke artikel door. Soms is het één tegen allen.

Journalistiek gaat wel over meerder- en minderheden. Het zijn groepen mensen met een standpunt of ze nu gelijk hebben of niet. Dat geldt voor euthanasie, inenting, voor de Oostvaardersplassen, voor het standpunt van Urgenda en ook voor wetenschappers die heel anders tegen het klimaat aankijken, geologen, fysici, oceanografen.

Die nuance ontbreekt bij de NOS en dat is laakbaar.

Ze legt zich neer bij het gegeven dat Elsevier en de Telegraaf het klimaat-realistische standpunt uitdragen. Maar dat kan niet: voor de NOS is er de hele wereld, de hele samenleving. En het gaat helaas van kwaad tot erger. Bij monde van de NOS- weermannen mogen we ook vernemen dat ze pleiten voor het halveren van het aantal vluchten op Schiphol binnen twaalf jaar:

Weermannen Gerrit Hiemstra en Peter Kuipers Munneke pleiten voor krimp luchtvaart: omwille klimaat aantal vluchten Schiphol halveren in 2030 en flinke CO2-tax op tickets?

De NOS, en de mensen die haar vertegenwoordigen moeten geen politieke standpunten uitdragen, maar ons informeren. Dat is hun publieke taak.

De NOS is nodeloos provocerend

Daar waar de NOS vroeger het oor te luisteren legde wordt gaandeweg een mening opgedrongen. Boegbeeld is weerman Gerrit Hiemstra die iedereen de maat neemt. Waar zijn collega’s van de Haagse NOS-redactie gepaste maar kritische afstand nemen van de opvattingen van politici en het verslag doen, heeft hij schijnbaar het onbeperkte recht burgers en gekozen politici neer te sabelen. Maar wij hebben de goede man alleen ingehuurd voor het weer!

Marcel Gelauff, hoofdredacteur NOS:

De NOS neemt geen stelling. Over geen enkel onderwerp. Wij kiezen die onderwerpen en nieuwsgebeurtenissen die we vanuit onze wettelijke taak relevant vinden voor ons grote publiek.

Maar Hiemstra, hoe contractueel ook allemaal vastgelegd, is de NOS! Hij is het grote boegbeeld van de organisatie, ook omdat hij het weer heel goed presenteert. De NOS heeft de schijn tegen van partijdigheid door zijn maatschappelijk offensief toe te laten. En het wordt nog treuriger. Loopt u even mee?

Hiemstra in een interview in de Volkskrant:

Het is ook bizar. Er zijn nog steeds mensen die het ontkennen. Dat heeft ook met belangen te maken.

Natuurlijk zijn er mensen, NOS-kijkers (en betalers) die ‘het’ ontkennen. Het zijn wetenschappers en weldenkende burgers die een grafiek kunnen aflezen, een rekensom kunnen maken. Niet alles voor zoete koek slikken, zoals een kritisch journalist moet doen. En als Hiemstra kan aantonen dat er belangen mee zijn gemoeid: voor de dag er mee! Nu blijven het insinuaties die andersdenkenden in een kwaad daglicht stellen.

Maar onze NOS-weerman Ir. Hiemstra gaat verder in de Vitale Groene Stad:

We moeten snel stappen zetten en het moet op grote schaal gebeuren. In Nederland zetten we op het gebied van windenergie nu wel grote stappen, maar het is nog te weinig.

Naast ondernemer in de branche en NOS-weerman lijkt hij ineens ook politicus-bestuurder:

Overheden kunnen veel doen op het gebied van klimaatadaptie, denk aan de eerder genoemde groene voorbeelden. Maar ik wil ook benadrukken dat ze sturend kunnen zijn bij het maken van bouwvoorschriften. Het is niet alleen klimaatadaptie, maar ook zorg dragen voor je eigen impact. Eis bij nieuwbouwprojecten dat er gebruik wordt gemaakt van natuurlijke hernieuwbare grondstoffen en probeer zoveel mogelijk circulair te bouwen.

Zie hier.

Wie zich niet aan Hiemstra’s mening conformeert is gevaarlijk:

In een discussie met cabaretier Jan Beuving legt hij uit waarom het gevaarlijk is om het tegengeluid van ‘sceptici’ even veel gewicht toe te kennen als de ruime consensus onder wetenschappers.

Oh ja, Hiemstra wil ook nog wel even verwijzen naar de Tweede Wereldoorlog en D-day:

Kijk vroeg of laat moet iemand beslissingen nemen, moet iemand knopen doorhakken. Die (besluitvormers jvf) hebben gezegd: we gaan alles op alles zetten om die Duitsers er uit te krijgen.

Zijn de klimaatrealisten de Duitsers van toen? Ik geef Hiemstra ruimhartig het voordeel van de twijfel, maar geen wonder dat burgers in de pen klimmen:

Met verbijstering las ik het interview met Gerrit Hiemstra (BN DeStem, 12-12-2018): een feitenvrij betoog en vervolgens het weer van afgelopen zomer gebruiken als onderbouwing. Wetenschapsonwaardig. Het ergste vind ik nog dat hij mensen die het met hem oneens zijn, klimaatontkenners noemt. Daarmee roept hij de associatie met Holocaustontkenners op.

Zo gaan mensen zich langzaam afwenden van de NOS.