Afgedankte molenwieken zorgen voor afvalprobleem •

Friesland - Windenergie heeft een duurzaam imago. Er gaan miljarden subsidie in om en windmolens schieten als paddenstoelen uit de grond.
Bijna niemand weet dat hiermee ook een immense afvalberg ontstaat van afgedankte, niet recyclebare wieken. En niemand die een oplossing heeft.

De Leeuwarder Courant ging op onderzoek in een wereld waar afvalverwerkers, schroothandelaren en milieu-idealisten liefst zwijgen. ,,U gaat mij toch niet citeren?”

Vervanging

De eerste windmolens zijn aan vervanging toe. De masten worden als oud-ijzer omgesmolten. Maar de bedrijven zitten omhoog met de kunststof wieken. Die zijn gemaakt van composieten, niet afbreekbare glasvezels en harsen, zoals epoxy. Ze mogen niet worden gestort en ook niet meer verbrand. Omdat niemand weet wat er dan wel met de wieken moet gebeuren, wordt er illegaal gestort.

Alleen al in Nederland ligt her en der verspreid 1300 ton aan afgedankte wieken, stelt Albert ten Busschen. Hij is gepromoveerd in composieten en is Associate Lector Kunststoftechnologie aan de Hogeschool Windesheim, dat hergebruik van composieten onderzoekt.

Ten Busschen: „Op zich zijn de vezels niet schadelijk, al kun je er jeuk van krijgen. Het is beslist geen asbest. Maar het staat niet goed in het plaatje van een duurzame en circulaire economie.” Nauwelijks 2 procent wordt hergebruikt in damwanden, kunstobjecten of meubels; maximaal 2,5 ton per jaar.

Bij de huidige windmolencapaciteit groeit de Nederlandse afvalberg tot 131.000 ton, aldus Novita Saraswati, verantwoordelijk voor onderzoek Wind Energy Technology bij TNO.

Groeiend probleem

Als de windcapaciteit verdubbelt in 2030, groeit de wiekenberg nog sneller. „Er moet een oplossing komen, want het is een ernstig probleem.’’

Dat zegt ook Yme Hempenius, adviseur van Verenigingen Windmoleneigenaar Friesland (VWF) en bestuurslid van de brancheorganisatie NWEA. Hij maakt zich zorgen over het imago van de windbranche: „Wy kinne fansels gjin ôffalberch efterlitte.”

Het aanbod van gebruikte molens groeit snel, nu de verkoop naar het buitenland stokt. „De handel in tweedehands windturbines is helemaal ingezakt. We zijn in Harlingen gestopt”, zegt directeur Johan Bos van Windbrokers die zijn vestiging aan de Industriehaven heeft gesloten. ,,De kostprijs voor nieuwbouw ten opzichte van de kosten van herbouw van gebruikte molens op land is lager of vrijwel gelijk.”

'Wij hebben ze verwerkt op een manier die niet de beste methode is'

Afgedankte kunststof molenwieken worden veelal gestort. Het mag niet, maar het gebeurt wel. Er is geen registratie van windmolens en waar die blijven. Zelfs blijkt er niet altijd een sloopvergunning te zijn, zoals bij de zes afgebroken windmolens van Nuon/Vattenfall op het terrein van waterleidingbedrijf Vitens bij Spannenburg.

Een woordvoerder van de gemeente De Fryske Marren laat weten dat de molens zijn verdwenen zonder sloopvergunning: ,,Wij zijn intern aan het uitzoeken of die sloopvergunning gegeven had moeten worden, maar wij denken van niet, want ze hebben de betonnen funderingen laten staan. Dus is er geen sloopafval.’’ En de wieken dan? ,,Wij gaan nog verder uitzoeken of er niet toch ergens een sloopvergunning is gegeven.”

Meldingen

De Inspectie Leefomgeving en Transport die illegaal afval moet controleren, zegt dat er in Friesland sinds vorig jaar geen ontheffingen meer zijn gegeven voor het storten van composieten, het materiaal van glasvezels en harsen waar wieken grotendeels van zijn gemaakt.

Afvalverwerker Van Gansewinkel zegt afgelopen jaar de wieken van zo’n tiental windmolens te hebben gekregen. Volgens woordvoerder Jorrian Dorlandt zijn deze verwerkt door het enige recyclingbedrijf in Nederland, Demacq in Zwijndrecht.

Directeur Cora Burger van Demacq zegt echter nooit wieken van Van Gansewinkel te hebben ontvangen. Zij zegt dat ,,de wieken zijn gedumpt. Kijk, die slopers proberen het allemaal. Ze brengen het weg als bouw- en sloopafval. Ze dumpen het gewoon. Afschuwelijk om te zien.” De krant heeft foto’s van uit elkaar gereten rotorbladen waar de glasvezels uitspringen. Die foto’s zijn gemaakt bij diverse bedrijven in Friesland.

 Uit elkaar gereten rotorbladen, waar de glasvezels uitspringen,

Van Gansewinkel, opgegaan in Renewi, moet de ontvangst van composieten melden bij de autoriteiten. Die zeggen geen meldingen te hebben ontvangen. Jan Spiegelaar, afdelingshoofd Toezicht en Handhaving van de Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing (FUMO), zegt dat hij gaat handhaven als blijkt dat er composieten van molenwieken zijn gestort. „Als we er achter komen, wordt de stort stilgelegd of verboden.”

De Wolff in Heerenveen, tot november vorig jaar de grootste Nederlandse producent van windmolens op land, heeft in november 2017 de windactiviteiten overgedaan aan Eneco. De woordvoerder van Eneco laat weten dat hij niet kan zeggen waar de afgedankte wieken heen gaan.

Schoon

In januari lagen op het terrein van de Wolff aan It Dok in Heerenveen kapotte wieken her en der op het terrein. Op foto’s is te zien hoe containers vol wiekenafval wachten op afvoer. Op 28 april blijkt het terrein schoon. Vrijwel alle windmolens, wieken en containers vol glasvezel en afval zijn verdwenen. ,,Ja, dat klopt, we hebben dit jaar grote schoonmaak gehouden”, zegt een medewerker. Directeur Jan de Wolff wil onder geen beding reageren in de krant.

Directeur Jan Stuiver van Metaalhandel De Horne in Heerenveen heeft wel eens ,,van die wieken gehad’’ van De Wolff en zegt: „Wij hebben ze verwerkt op een manier die niet de beste methode is. We zijn wel met iets bezig om de componenten te scheiden, maar daar kan ik nog niks over zeggen.”

F&B Windpower in Franeker wil evenmin zeggen waar afgedankte wieken naartoe gaan. „Wij geven ze aan iemand mee. Ik ga er volledig van uit dat ze dat keurig en netjes volgens de regelgeving doen.”

Dumpen

Wat de sloper er mee kan doen, weet ze niet. Directeur Okko Kaan van Green Energy Services, eveneens in Franeker, weet dat de wieken ,,voor de sloop’’ gaan. ,,Ja dat is die oud-ijzerman op de Oostelijke Industrieweg. Dat gaat gewoon met het bouw- en sloopafval mee.” Bij de Reststoffen Energie Centrale Harlingen sluit bedrijfsleider Seerp Bos uit dat de wieken worden verbrand. „Wieken zijn ons nog nooit aangeboden en het kan ook niet.”

Cora Burger, directeur-eigenaar van Demacq Recycling is resoluut: ,,Het toezicht ligt bij de provincie. Als ze het aanbieden bij de provincie als composiet, dan wordt het niet toegestaan. Dus bieden ze het daar aan als bouw- en sloopafval. Het zijn smerige praktijken. In Friesland is heel veel aan de gang.”

'Het zijn smerige praktijken. In Friesland is heel veel aan de gang'

Peter Eecen, ProgramDevelopment Manager Wind Energy van het Energie Onderzoek Centrum, onderdeel van TNO: ,,Het is wel aardig dat u zich daar zo in verdiept, want dat gaat natuurlijk een groot probleem worden. Wij dumpen op de afvalstort. Het geeft op zich geen milieuschade, maar het is beslist niet een heel sympathieke methode.”

Hij verwijst naar zijn collega van TNO, Novita Saraswati: ,,De stort is goedkoper dan verbranden of verwerken in andere producten. Het is een heel serieus probleem. Binnen enkele jaren zijn er zoveel rotoren dat storten ook praktisch gezien niet meer kan.”

Leeuwarder Courant

·         Hildebrand Bijleveld