‘Nederland doet te weinig om de leveringszekerheid van elektriciteit veilig te stellen’

Nederland zou te weinig doen om de eigen leveringszekerheid van elektriciteit veilig te stellen.

Er wordt teveel gekozen voor afhankelijkheid van import in combinatie met weersafhankelijke energiebronnen. Hans Bosch legt uit:

We verworden van stroomexporteur tot stroomimporteur, zo blijkt opnieuw uit het jaarlijkse rapport over de leveringszekerheid van netbeheerder TenneT. Maar geen zorgen, zo stelt TenneT, de toenemende internationale elektriciteitsverbindingen kunnen onze tekorten opvangen. Dit terwijl er in meerdere buurlanden juist maatregelen zijn genomen om daar dreigende tekorten tegen te gaan. Daarnaast gaan op den duur de weersafhankelijke energiebronnen wind en zon het merendeel van onze elektriciteit opwekken. Daarmee zijn we niet alleen afhankelijk van het buitenland, maar ook nog van het weer. We moeten onze leveringszekerheid niet blind overlaten aan import en weersomstandigheden.

Gastbijdrage: 'Nederland doet te weinig om de eigen leveringszekerheid veilig te stellen. Er wordt teveel gekozen voor afhankelijkheid van import in combinatie met weersafhankelijke energiebronnen.'

In het kader van het Energieakkoord 2013 werden dit jaar wederom twee kolencentrales met een gezamenlijk vermogen van 1,1 GW gesloten. Het nieuwe kabinet wil afspraken gaan maken om de overige kolencentrales voor 2030 te sluiten. Ook staan veel gascentrales ‘in de mottenballen’ (voorlopig stilgezet). De weggevallen capaciteit moet worden opgevangen met import uit het buitenland, waarbij er geen controle meer is over het aanbod en de milieuvriendelijkheid daarvan. Gesloten kolencentrales in Nederland worden dus mogelijk opgevangen door meer vervuilende centrales in het buitenland.

Stroom uit wind en zon

Ook wordt er voor de komende jaren volop ingezet op stroom uit wind en zon. In 2024 staat er volgens TenneT in Nederland maar liefst 17 GW aan opgesteld vermogen bestaande uit windmolens en zonnepanelen. Dat komt neer op ongeveer de helft van de totale opwekkingscapaciteit. In 2032 zijn deze duurzame energiebronnen zelfs verantwoordelijk voor bijna tweederde van onze elektriciteitsproductie. Dat klinkt heel mooi, maar wat als het niet waait? Als er sneeuw op de zonnepanelen ligt en de dagen kort en donker zijn? Wat blijft er dan over om al onze elektrische auto’s en warmtepompen aan te drijven? TenneT kijkt wederom hoopvol naar het buitenland.

Een onderzoek in opdracht van nota bene Greenpeace zelf, uitgevoerd door het Duitse Energy Brainpool, toonde aan dat perioden van windstilte in meerdere landen tegelijk kunnen plaatsvinden. Op 3 februari 2006 was dit zelfs het geval door heel Europa. Het is dus niet zonder meer vanzelfsprekend dat wij tekorten in perioden van ‘Dunkelflaute’ (weinig wind en weinig zon) altijd kunnen opvangen met stroom uit eveneens verduurzamende buurlanden. En het feit dat wij tijdens bepaalde piektijden hoe dan ook importeur zijn, zelfs als het hier wel waait, maakt dat ook weersomstandigheden in het buitenland op ons effect kunnen hebben.

Capaciteitssystemen

Dat men zich ook in het buitenland zorgen maakt over de leveringszekerheid, blijkt wel uit de diverse capaciteitssystemen die daar zijn ingevoerd. Onder meer in buurlanden Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk worden energiecentrales door de overheid betaald om open te blijven. In Nederland moet die discussie nog op gang komen, maar ook hier zullen er genoeg ‘systeemcentrales’ beschikbaar moeten blijven om tekorten op het elektriciteitsnet op te vangen. Zolang de technologische mogelijkheid om dergelijke hoeveelheden energie voor later gebruik op te slaan er (nog) niet zijn, kan energie uit wind of zon hier niet voor worden gebruikt. Graag of niet, we zullen voorlopig nog aangewezen zijn op enkele kolen- en/of gascentrales. Daarbij is het geen uitgemaakte zaak welke van de twee duurzamer is vanwege de methaanuitstoot bij gaswinning en -transport en de biomassa die in kolencentrales kan worden gebruikt.

De discussie is de laatste tijd veel gegaan over de kosten van het sluiten van de nog overgebleven kolencentrales. Aan wat het betekent om afhankelijk te zijn van import en weersomstandigheden voor onze toenemende elektriciteitsvraag, wordt te makkelijk voorbij gegaan. Het verminderen van de uitstoot is een belangrijk streven, maar nemen we dan tegelijkertijd genoegen met minder dan 100 procent leveringszekerheid? Steeds meer landen nemen maatregelen om tijdens de energietransitie de leveringszekerheid veilig te stellen. Nu Nederland nog.

Hans Bosch is student Economie en heeft een buitengewone interesse in de energietransitie.