Er is herbezinning nodig over de maakbaarheid van het klimaat en over de vraag of het verantwoord is een veelbelovend, maar nog onvolwassen, theoretisch model als absolute waarheid aan te nemen. Het is beter om met klimaatscenario’s te gaan werken en daarnaast het klimaatonderzoek te versterken met big-datatechnologie uit de geowetenschappen en de astrofysica.
Een gastbijdrage van Guus Berkhout.
Geen onderwerp houdt de gemoederen zo bezig als klimaatverandering.
De problematiek is complex en maar weinigen weten hoe het écht zit. Als geowetenschapper en big-data-expert vind ik het zorgelijk dat we megabedragen gaan uitgeven op grond van een theoretisch klimaatmodel dat nog in ontwikkeling is.
Geowetenschappers beschouwen de geologische lagen in de ondergrond als een historisch archief. Zo hebben zij een totaalplaatje gecreëerd dat een fascinerend verhaal vertelt over het verleden van onze planeet, tot vele honderden miljoenen jaren terug. Dat verleden laat zien dat klimaatverandering van alle tijden is. Het hoort bij onze planeet en wij zullen ermee moeten leven. Hoe beter de mens het complexe klimaatsysteem begrijpt, des te beter kunnen we onze leefomgeving daarop inrichten. De maatschappelijke rol van klimaatmodellen is het verleden verklaren en een realistisch beeld geven van de toekomst.
De moderne geowetenschappen zijn gebaseerd op big data. Remote sensing en geofysische imaging maken, met behulp van terabytes aan meetdata, een beeld van het ondergrondse archief tot vele kilometers diep. Zo weten we dat de zeespiegel omhoog en omlaag ging, dat gebieden vergroenden en verdorden en dat grote temperatuurschommelingen meer regel dan uitzondering waren.
We weten veel, maar het ingewikkelde spel van oorzaak en gevolg begrijpen we niet goed, omdat veranderingen elkaar beïnvloeden en de onderliggende natuurlijke processen vol zitten met terugkoppellussen (‘feedback loops’), waardoor gevolg ook weer oorzaak wordt. Dat past niet in het lineaire denken.
We kennen dat ook uit de moderne economie, waar mondiale productieketens zo verknoopt zijn geraakt dat lineaire voorspellingen weinig meer gemeen hebben met de werkelijkheid. Op dit moment geniet één klimaatmodel wereldwijd grote erkenning. In dit model wordt de opwarming van de aarde toegeschreven aan door de mens veroorzaakte emissie van CO2. Impliciet zegt dit model dus dat klimaatverandering maakbaar is. Daarnaast zien we toenemende twijfels of alleen die antropogene CO2 wel de grote boosdoener is. Een groeiende groep wetenschappers wijst op alternatieven die we moeilijk kunnen negeren. Ze zijn gebaseerd op het feit dat onze planeet niet functioneert als een gesloten systeem maar onderdeel uitmaakt van een veel groter geheel, het universum.
Wat de waarheid ook moge zijn, de innovatiepraktijk heeft ons geleerd dat het uiterst onverstandig is om grote investeringen te baseren op theoretische ontwikkelingen die nog volop bezig zijn. Het bedrijfsleven laat zien dat je met grote onzekerheden niet voor één keuze moet gaan, maar dat je een aantal verschillende scenario’s moet opstellen. Daarmee wordt een tunnelvisie voorkomen en wordt bij beslissingen rekening gehouden met verschillende werkelijkheden.
Laten we als voorbeeld de energietransitie nemen. De laatste 150 jaar tonen aan dat gegarandeerde beschikbaarheid van betaalbare energie onmisbaar is voor het creëren en behouden van welvaart. In verband hiermee is de inrichting van de energietransitie allesbepalend voor de ontwikkeling van een samenleving. En juist hierover moeten we ons zorgen maken.
Als niet het milieu maar de mogelijk zinloze ‘war on CO2’ voorrang krijgt, dan gaat in ons land de jaarlijkse energierekening voor huishoudens met honderden euro’s omhoog.
Is de aarde in de afgelopen decennia nu wel of niet opgewarmd? In het ‘Centre for Global Socio-Economic Change’ kijken we daarnaar in verband met de relatie klimaatverandering en economie. Een gemiddeld wereldinkomen zegt economisch weinig, maar de complete inkomensdistributie is rijk aan informatie en geeft inzicht in mondiale armoede en ongelijkheid. Met die aanpak kijken we ook naar de temperatuur op aarde. De mondiale temperatuurverschillen zijn zo groot dat een gemiddelde weinig zegt en dat gekissebis over een gemiddelde stijging van wel of niet 0,1 graad zinloos is. Ook hier moeten we naar distributies kijken, niet alleen voor de hele planeet maar ook voor de sterk verschillende klimaatgebieden. Net als bij welvaart, gaat het centrum op die manier klimaatscenario’s opstellen.
Samenvattend en concluderend: er is herbezinning nodig over de maakbaarheid van het klimaat en over de vraag of het verantwoord is een veelbelovend, maar nog onvolwassen, theoretisch model als absolute waarheid aan te nemen. Het is beter om met klimaatscenario’s te gaan werken en daarnaast het klimaatonderzoek te versterken met big-datatechnologie uit de geowetenschappen en de astrofysica.
Aldus Guus Berkhout, emeritus hoogleraar geowetenschappen en oprichterdirecteur van het ‘Centre for Global Socio-Economic Change’.
Bron: Het Financieele Dagblad, 25-02-2017.
1 reacties :
Prachtig verhaal - denken in scenario's. Refererend aan de grafieken/tabellen van de laatst 4 ijstijden MOET de omslag naar een acute temperatuurdaling op handen zijn - wel of geen CO2. Deze omslag zou zo snel gaan dat wellicht binnen 1 generatie onze streken onbewoonbaar zijn - plekje in de dan groene Sahara maar opzoeken als klimaatvluchteling?
Een reactie posten