Iepziekte bezorgt hele regio kopzorgen

ENKHUIZEN - Wie gisteren over de Vest in Enkhuizen liep, sloeg de schrik wellicht om het hart. Is de gemeente gek geworden door opnieuw iepen te kappen? Zo blijven er toch geen majestueuze bomen meer over!? 


 Door Tanja Koopen - 2-8-2016 

Niets is minder waar, stellen bomendeskundigen. Door onmiddellijk in te grijpen bij het constateren van iepziekte en de besmette bomen te kappen, voorkomt Enkhuizen dat alle iepen op de Vest ten prooi vallen aan de gevreesde ziekte.

Tot nu toe lijkt dat niet erg te helpen. De afgelopen jaren zijn regelmatig iepen gekapt die ziek bleken. En toch dook de ziekte steeds weer op. Ook sleuven maken biedt weinig soelaas. Volgens gemeentevoorlichter Jade Koster lijkt de besmetting zich via de wortels te verspreiden.

Opsporen 

 De bomen op de Vest worden steeds nagekeken, zodat de ziekte zo snel mogelijk wordt opgespoord. Enkhuizen loopt voorop in de bestrijding van de ziekte, bevestigt Koster. ,,We hebben een actieve voortrekkersrol. Als er nieuwe bestrijdingsmiddelen zijn, proberen we die uit. En als de ziekte opduikt, kappen we binnen 48 uur.’’

Op veel plekken, ook in Enkhuizen, worden resistente iepen teruggeplant. Hierdoor vertoont de Vest inmiddels een kale aanblik. Koster: ,,De bomen die wij terugplaatsen, zijn natuurlijk veel kleiner. Het duurt jaren voordat deze bomen het huidige formaat hebben. Het is dan ook doodzonde, maar er is weinig aan te doen.’’

Een pijnlijke gedachte, ook voor historicus Klaas Koeman, voorzitter van Oud Enkhuizen. Al bood de vestingwal vlak na de oorlog ook een kale indruk. ,,Veel bomen waren in de oorlogswinter opgestookt. Maar dat ging de mensen in Enkhuizen zo aan het hart, dat al in 1946 voor vijftigduizend gulden nieuwe bomen en struiken werden besteld. Een enorm bedrag, terwijl op dat moment nog aan alles gebrek was.’’ 

Houttransport

Iepziekte dook volgens bomendeskundige Hans Kaljee in de jaren twintig van de vorige eeuw op in Nederland via houttransport uit Azië, en bleek zeer hardnekkig. Met name sinds de eeuwwisseling is sprake van een nieuwe golf sterfgevallen. Iepen komen vooral voor in de kustprovincies, dus ook de ziekte zelf komt daar veel voor.

Aanvankelijk verliep de bestrijding van de ziekte efficiënt. De zieke bomen werden opgespoord en onmiddellijk gekapt. Dat is volgens Kaljee de enige methode die werkt, omdat de zieke boom dan zijn buurboom niet kan besmetten. ,,Je moet binnen twee weken ingrijpen.’’

Het verdriet Kaljee dan ook dat de provincie volgens hem de laatste jaren steeds nonchalanter omspringt met zieke bomen. Hij is bomendeskundige in Amsterdam en woont in Koggenland. ,,Je ziet dat veel gemeenten, ook Koggenland en Enkhuizen, er bovenop zitten en direct ingrijpen. Maar het beleid van de provincie houdt de ziekte in stand.’’

Zo staan langs de Provincialeweg Hoorn-Edam op dit moment veel dode en zieke iepen. Deze bomen zijn volgens

Kaljee al ziek sinds april. Daarmee worden ze voor de iepenspintkevers heel aantrekkelijk. De vrouwelijke kevers leggen na enkele weken hun eitjes, de honderden nakomelingen verspreiden de schimmel vliegend naar gezonde bomen. Ook verspreidt de schimmel zich via de wortels. Kaljee vreest dat snelle ruiming van de zieke bomen kennelijk geen prioriteit heeft.

,,Ik heb ze er wel op aangesproken, en anderen ook. Ze stellen dat ze een andere wijze van beheer kiezen en dat het efficiënter voor hen is de bomen ’op te sparen’, maar het tegengestelde is waar. Ze kiezen ervoor contracten met een aannemer aan te gaan, die de bomen in één keer omhakt. Als je bedenkt dat ook in West-Friesland duizenden iepen staan langs provinciale wegen, is dat natuurlijk een kwalijke zaak. Alle gemeenten zouden een signaal moeten afgeven.’’

 Provincie 

Woordvoerder Selina Douma van de provincie bestrijdt dit. Volgens haar wordt binnen drie weken na constatering ingegrepen. Volgende week worden de bomen langs de Provincialeweg gekapt. 

,,Meermalen per jaar houdt de provincie Noord-Holland een ronde langs alle bomen die langs de provinciale wegen staan. Indien het vermoeden bestaat dat bomen ziek zijn, inspecteert een onderzoeksbureau de bomen. Als dit ook tot de conclusie komt dat de bomen ziek zijn, krijgt de provincie hier een melding van.’’

De provincie markeert de zieke bomen met een kruis en neemt contact op met de aannemer die bomen kapt. In geval van iepziekte worden de bomen uiterlijk binnen drie weken gekapt en preventief soms ook de boom naast de zieke boom.

Iepziekte 

Enkhuizen vecht al 25 tot 30 jaar tegen de iepziekte, aldus gemeentelijke bomenman Piet Meissen. Hij heeft het idee dat het minder wordt.

Enkhuizen heeft pakweg 1150 iepen, waarvan 450 op de Vest. Jaarlijks leggen tien tot vijftien bomen het loodje. Meissen verwacht niet dat alle iepen uiteindelijk zullen sneuvelen aan de besmettelijke ziekte.

,,De laatste vijf jaar valt het mee. In 2012 waren er vijf zieke bomen, in 2013 zeven, in 2014 twaalf en vorig jaar acht.

De zeven van nu zijn de eerste van dit jaar.’’ Voor de zieke iepen worden resistente bomen teruggeplaatst, die op den duur weer net zo hoog worden als de huidige naoorlogse exemplaren. ,,Je ziet heel snel of ze het hebben. Ik zelf kijk continu omhoog.’’

Noordhollands Dagblad