Lidstaten aan zet door glyfosaatvoorstel uit Brussel

De Europese Commissie dringt aan op een nieuwe bijeenkomst van het expertencomité dat zich namens de lidstaten moet uitspreken over de markttoelating van glyfosaat.
Tweemaal is de stemming reeds uitgesteld omdat er binnen dit comité geen gekwalificeerde meerderheid werd gevonden. Ditmaal stuurt Brussel aan op een korte verlenging van de vergunning, tot het Europese chemicaliënagentschap ECHA glyfosaat beoordeeld heeft. De hulpstof tallowamine zou verboden worden in herbiciden op basis van glyfosaat en er komen gebruiksbeperkingen voor particulieren en groendiensten en in mindere mate ook voor landbouwers. EU-commissaris Vytenis Andriukaitis legt de bal zo terug in het kamp van de lidstaten.

Eind deze maand dooft de markttoelating van de onkruidverdelger glyfosaat in Europa uit. Hoewel er tijdsdruk mee gemoeid is, geraakten de EU-instellingen er tot dusver niet uit. De Europese Commissie opperde in eerste instantie een vergunning voor nog eens 15 jaar, maar daar was geen draagvlak voor. Het Europees Parlement wil glyfosaat maximum zeven jaar dulden en sprak zich uit voor een verbod op glyfosaatgebruik door particulieren en in openbaar groen, speeltuinen en parken. Bovendien zouden landbouwers het middel niet meer mogen gebruiken om de afrijping van granen kort voor de oogst te versnellen.

De resolutie van het Europees Parlement is niet bindend zodat het vooral uitkijken was naar de stemming binnen SCOPAFF, een expertencomité waarin elk van de lidstaten vertegenwoordigd is. Zowel in maart als in mei kwam het binnen het comité niet tot een stemming omdat het zonder de ja-stem van Frankrijk, Duitsland en Italië ontbrak aan een gekwalificeerde meerderheid. De Europese Commissie heeft nu zijn voorstel bijgestuurd om nog meer lidstaten overtuigen dat glyfosaat ook na 1 juli een markttoelating verdient. Het voorstel moet twijfelaars zoals Duitsland en Italië over de streep trekken. De Franse beleidsmakers lijken glyfosaat definitief afgezworen te hebben.

EU-commissaris Vytenis Andriukaitis laat weten dat hij rekent op een nieuwe bijeenkomst van SCOPAFF aanstaande maandag. Hij benadrukt dat de Europese toelatingsprocedure voor gewasbeschermingsmiddelen de allerstrengste ter wereld is. Zijn voorstel tot verlenging is gebaseerd op de geruststellende beoordeling die EFSA en het Duitse onderzoeksinstituut BfR maakten van glyfosaat. Beiden achten het onwaarschijnlijk dat glyfosaat kankerverwekkend is voor de mens.

Verder wil de EU-commissaris verduidelijken dat lidstaten herbiciden op basis van glyfosaat nog altijd van hun grondgebied kunnen weren als de EU groen licht geeft aan de actieve stof. Omgekeerd geldt dat niet: verliest glyfosaat zijn Europese markttoelating, dan moeten ook de lidstaten die geloven in de veiligheid van de chemische stof het zonder herbiciden op basis van glyfosaat stellen. Zij kunnen in dat geval geen producterkenningen verlenen.

Om een doorbraak te kunnen forceren, heeft de Commissie zijn voorstel grondig bijgestuurd. De nieuwe markttoelating van glyfosaat zou geen vijftien, zelfs geen negen jaar gelden maar sterk ingeperkt worden in tijd. Andriukaitis vraagt om het oordeel van chemicaliënagentschap ECHA af te wachten en de vergunning tot die tijd te verlengen. Dat advies zou er binnen twaalf tot achttien maanden moeten zijn.

ECHA krijgt dus het laatste woord nadat EFSA en BfR glyfosaat reeds veilig bevonden hebben maar de classificatie ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’ door IARC voor onrust bleef zorgen. Het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek houdt geen rekening met blootstelling maar kijkt enkel naar het intrinsieke gevaar dat uitgaat van een stof. Het wantrouwen tegenover glyfosaat is door de IARC-classificatie groter dan ooit, ook al doen beleidsmakers en belangenorganisaties erg hun best om uit te leggen dat een gevaar zonder blootstelling niets te betekenen heeft.

Volgens EU-commissaris Andriukaitis worden gebruiksbeperkingen voorbereid. De hulpstof tallowamine zou in de ban gedaan worden. Niet alle herbiciden op basis van glyfosaat bevatten deze uitvloeier die je ook terugvindt in huishoudproducten. In het bekende merkproduct Roundup zit geen tallowamine als het product bestemd is voor de Belgische markt, zo wordt ons bevestigd door fabrikant Monsanto. Verder stelt de Europese Commissie voor om glyfosaat zo minimaal mogelijk in te zetten voor het gelijkmatig afrijpen van granen.

Ook in openbaar groen, speelpleinen en tuinen van particulieren acht de Commissie het verstandig dat het gebruik tot een minimum beperkt wordt. Het is aan de lidstaten om tot zulke gebruiksbeperkingen over te gaan maar Andriukaitis zegt zelf dat hij dit nodig acht in het licht van een duurzaam pesticidengebruik. Hiermee heeft hij naar eigen zeggen al het mogelijke gedaan om in dit dossier tot een oplossing te komen die gebaseerd is op wetenschap.

De eerste reacties die binnenstromen, zijn afkomstig van Europarlementsleden die zich erg sceptisch opstellen tegenover glyfosaat. Kathleen Van Brempt is niet overtuigd omdat Andriukaitis de verboden die het Europees halfrond oppert, afzwakt tot een minimaal gebruik in die specifieke gevallen. “Zo kan glyfosaat nog steeds gebruikt worden in parken en speeltuinen en blijven kinderen risico lopen”, toont Van Brempt zich bezorgd.

Marc Tarabella (PS) spreekt van een manoeuvre om glyfosaat onder het mom van bijkomende analyses langer op de markt te houden. Hij had het logischer gevonden dat het product minstens tijdelijk van de markt verdween tot nieuwe studies onomstotelijk bewijzen dat glyfosaat veilig is. Bart Staes (Groen), nog een landgenoot die erg kritisch staat tegenover de onkruidverdelger, beschouwt het niettemin als een kleine nederlaag voor de fabrikanten van glyfosaat. “Zowel de Europese Commissie als de fabrikanten verenigd in de Glyphosate Task Force gingen er eind vorig jaar nog van uit dat men de nieuwe vergunning er wel even doorheen zou ‘buldozeren’.”


Vilt (Vlaams infocentrum land-en tuinbouw) 1-6-2016