Told. You. So. Dat inburgeren is een ZOOITJE

Zo is de controle op de cursusaanbieders slecht, steeg het aantal bureaus explosief, worden er geen eisen gesteld aan klassengrootte, tarieven of maximale cursusduur, en zijn de slagingspercentages om te huilen.


Begin dit jaar uitten we hier onze zorgen over een potentieel miljoenenfiasco rondom inburgeringscursussen (Een pot van 600 miljoen euro voor inburgeren. Wie pakt ‘m?). Even een korte recap (zie ook uitlegfilmpje onderaan): asielmigranten moeten na het krijgen van een verblijfsvergunning een inburgeringsexamen afleggen. Daarvoor moeten ze een cursus volgen. Dat kost natuurlijk geld (gemiddeld €6.000 - €6.500), wat ze doorgaans niet hebben dus daarvoor kunnen ze tot €10.000 lenen bij DUO. Nou ja, lenen, ze hoeven het geld niet terug te betalen als ze binnen drie jaar hun examen halen. Of kunnen laten zien dat ze echt hun best hebben gedaan (let wel: gezinsmigranten moeten wel alles terugbetalen). Hier zit een perverse prikkel, want in feite betekent dit dat er per inburgerende asielzoeker een budget beschikbaar is van €10.000. Wij schatten toen dat er van 2013 tot en met begin 2016 geteld zo'n 60.000 statushouders een cursus moeten volgen. Dat is dus een potentiële pot geld van €600 miljoen. En dan hebben we de rest van 2016 nog niet eens meegerekend. Maar er is meer aan de hand: zo is de controle op de cursusaanbieders slecht, steeg het aantal bureaus explosief, worden er geen eisen gesteld aan klassengrootte, tarieven of maximale cursusduur, en zijn de slagingspercentages om te huilen. Dit klinkt als een drama in wording en daar begint het inderdaad steeds meer op te lijken.



Gebrek aan toezicht
Niet iedereen kan zomaar inburgeringscursussen gaan geven; er zijn wel degelijk eisen. Om een lening van DUO te krijgen moet de migrant een cursus volgen bij een bedrijf met het keurmerk Blik op Werk. Maar wij constateerden in januari al dat die eisen boterzacht zijn. Opvallend was ook dat in een jaar tijd het aantal bureaus met 30% à 40% was toegenomen. Dat was in januari, toen we 125 scholen telden. Nu, amper vier maanden later, laat de site van Blik op Werk 148 (!!!) cursusaanbieders zien. Dat waren er zo'n anderhalf jaar geleden 90 à 95. Dat is een toename van zo’n 60%. Niet normaal nee. Bijna zestig van deze bureaus zijn bovendien aspirant-lid en hebben nog niet eens een keurmerk.

Gisteren schreef De Telegraaf dat het nogal schort aan de controle op de eisen (bijvoorbeeld dat er een gekwalificeerde docent voor de klas staat met ten minste Pabo aangevuld met NT2). Het toezicht zou bestaan uit een aangekondigde (!) controle waarbij inspecteurs 'een blik op de administratie werpen'. Volgens de krant mag Blik op PapierWerk de klas niet in, dus er kan niet onderzocht worden of er gekwalificeerde mensen voor de klas staan. Asscher zou volgens de krant zijn geduld met het keurmerk verliezen en overwegen de Onderwijsinspectie een rol te geven. Een maand geleden kondigde hij in een brief aan de Kamer al aan dat 'wordt gewerkt aan strengere kwaliteitseisen'. Oh, en een klachtenlijn (ja echt).

Dat is wel heel anders dan het juichverhaal dat hij begin februari naar de Kamer stuurde. Daar schreef hij: 'Via de stichting Blik op Werk wordt de kwaliteit van het opleidingsaanbod door de branche zelf nauwlettend bewaakt. Op deze punten is er dan ook geen reden voor interventies van overheidswege.' Naar aanleiding van deze brief en ons eigen onderzoek vroegen wij het ministerie in februari hoe kon worden voorkomen dat er beunhazen onder de opleiders zaten. En hoe kon voorkomen worden dat er misbruik wordt gemaakt van die €10k. Het ministerie gaf toen dit totaal nietszeggende antwoord. Ook zetten wij toen vraagtekens bij het systeem van klantbeoordelingen (antwoord).

Lekker harken
Dat er misbruik kan worden gemaakt van die €10k is evident: een beetje slimme cursusaanbieder kan bijvoorbeeld de klassengrootte wat oprekken, de cursussen wat langer laten duren en de tarieven omhoog gooien om maar dat bedrag van €10k te benaderen. Dat is mogelijk, aangezien er geen eisen aan klassengrootte, tarieven of maximale cursusduur zijn. Zo vonden wij bijvoorbeeld tarieven van €8 per uur, maar ook van €20 per uur. In die Kamerbrief van februari stond ook onderstaande tabel met opvallende prijsverschillen tussen verschillende cursusaanbieders. Wij vroegen het ministerie destijds hoe het te verklaren was dat precies dezelfde module bij de één bijna 2x duurder was dan bij de ander. En dat de prijs voor een cursus van 300 uur wel €1.000 kon verschillen. Het korte antwoord luidde toen: 'De prijzen voor de cursussen bepaalt de overheid niet, dat is aan de markt, de aanbieders dus, zelf.'



En daar zit dus precies het probleem. Vrij Nederland besteedde vorige week ook uitgebreid aandacht aan het onderwerp (Bl€ndl€). 'Het is een erg commerciële sector waarin ondernemers opereren die in inburgeraars een goede markt zien', stelt een docente. 'De groepen worden volgepropt. Officieel zitten er vijftien cursisten in, maar er staan er vaak twintig op de lijst.'

VN constateert ook dat veel private ondernemers onderbetaalde flexwerkers voor de klas zetten. 'Het zijn vrouwen met een warm hart voor vluchtelingen en een partner met een goede baan; 65-plussers die hun pensioen aanvullen en freelance journalisten of muzikanten die met een paar inburgeringslessen erbij net een minimuminkomen bij elkaar weten te schrapen.' Voor oproepkrachten met een tijdelijk contract zouden de bruto uurtarieven tussen de €14 en €18 liggen. Dat tikt natuurlijk lekker aan bij een klas van 30 Syriërs die zelf €10-€15 per uur betalen.

Het schiet niet op
In Asschers Kamerbrief van februari stonden ook nog deze juichpercentages van geslaagden. Die moest hij in april echter wat nuanceren. Het absolute aantal geslaagden viel namelijk nogal tegen. Van de bijna 53.000 nieuwkomers uit 2013, 2014 en 2015 moeten er nog ruim 47.000 voldoen aan de inburgeringsplicht. Om precies te zijn: slechts 5.460 asielzoekers hebben het inburgeringsexamen gehaald (224 kregen ontheffing). Dat is 10%.



Voor de instromers uit het eerste kwartaal van 2013 loopt de termijn van drie jaar inmiddels af. Slechts 32% van hen is geslaagd voor het examen. Er is wel een groot verschil tussen asielmigranten en gezinsmigranten: van de gezinsmigranten had ruim 60% aan de inburgeringsplicht voldaan en van de asielmigranten 30%. Dat zou volgens Asscher onder meer liggen aan het ontbreken van basiskennis van onze taal bij asielmigranten (gezinsmigranten moeten in eigen land al het basisexamen inburgering buitenland afleggen), 'moeilijke omstandigheden' en het ontbreken van familie in Nederland waar ze hulp van kunnen krijgen en de warboel van cursusaanbieders. Daarom schroeft Asscher 'de bijdrage voor de maatschappelijke begeleiding van asielgerechtigden' op van €1.000 naar €2.370.



Hoewel Asscher in februari nog schreef dat 'de markt voor het inburgeringsonderwijs zich een stuk positiever [heeft] ontwikkeld dan destijds bij de wijziging van de Wet inburgering werd voorzien', noemde hij het beeld van de slagingspercentages in april 'zorgwekkend'. Hij stelde daarom een taskforce aan laat een onderzoek doen dat 'inzicht [dient] te geven waarom het inburgeringsproces tot nu toe niet goed verloopt'. In Vrij Nederland wist een aantal betrokkenen het antwoord al: dit komt door het ‘inburgeren op eigen kosten’. Sinds 2013 zijn asielmigranten namelijk zelf verantwoordelijk voor hun inburgering. In 2012, toen de gemeenten nog verantwoordelijk waren voor de inburgering, zouden nog ruim 17.000 nieuwkomers voor het inburgeringsexamen zijn geslaagd.

VluchtelingenWerk pleit er daarom voor te stoppen met de leningen en het geld voor inburgering weer aan de gemeenten te geven. Nou was het toen de gemeenten de boel regelden ook al een zooitje, dus we weten niet of teruggaan naar dat model de oplossing is. Wel zijn we het eens met de constatering dat er 'een consumentenmarkt gecreëerd [is] met publiek geld'. En dat hebben we helaas al vaker mis zien gaan.

A. Dijkman | 25-05-16

DAS KAPITAL