Naar de rechter voor lezer

Redactie en directie van deze krant staan maandag tegenover elkaar in de rechtszaal. Voor de redactie en voor de lezers staat er veel op het spel. Het gaat om de onafhankelijkheid en geloofwaardigheid van hun dagblad.
________________________________________

Janette Luichies

Inzet onafhankelijke redactie 

Zelden treffen een krantenredactie en -directie elkaar voor de rechter. Meestal komen zij er in goed overleg uit. Zelfs als het om ingrijpendé reorganisaties gaat is de onderhandelingstafel de plek waar uiteindelijk overeenstemming wordt bereikt. Maar nu de directie van Holland Media Combinatie de greep op de redacties wil vergroten, worden de journalisten in hun ziel getroffen en stappen ze naar de rechter.

Waar gaat het conflict over? Noordhollands Dagblad, Haarlems Dagblad, Leidsch Dagblad, De Gooi- en Eemlander en IJmuider Courant werken al jaren samen onder één hoofdredactie (één hoofdredacteur en enkele adjunct-hoofdredacteuren). Door die samenwerking slaagt de redactie er zes dagen per week in een efficiënt gemaakte kwaliteitskrant bij u te bezorgen. De vorig jaar aangetreden directie wil zich nadrukkelijker bemoeien met de titels. Ze wil de dagbladen uit elkaar halen door de vier grootste titels een eigen hoofdredacteur te geven en die rechtstreeks aan te sturen. Met zoveel hoofdredacteuren wordt de redactionele organisatie erg topzwaar.

Efficiënt 

Dat is extra onbegrijpelijk omdat de redactie de afgelopen jaren alleen maar gekrompen is. Meer dan ooit heeft efficiënt werken dus prioriteit. De aanstelling van meer leidinggevenden past niet in dat beleid. Maar belangrijker nog is het gevaar dat commerciële belangen de redactionele kolommen in kunnen sluipen.

Een krant is een bijzonder product. Enerzijds commercieel - er moet tenslotte geld worden verdiend -  en aan de andere kant onafhankelijk. Dat kunnen botsende belangen zijn. Volkswagen bijvoorbeeld kan op de ene pagina adverteren om Golfjes en Polo's aan te prijzen en op de volgende pagina kan een redactioneel artikel staan over de sjoemelsoftware waarmee diezelfde autofabrikant de consument bedotte.

Om zuiver om te kunnen gaan met die tegenstrijdige belangen bestaat elk Nederlands krantenbedrijf uit twee delen: de redactie die onafhankelijk schrijft over allerhande onderwerpen en de commercie die advertenties verkoopt.

Intern moet je daar hele goede afspraken over maken. Want wat doe je als Volkswagen dreigt om zijn advertenties in te trekken als er nog een woord wordt geschreven over de sjoemelsoftware? Daarvoor heeft elke Nederlandse krant een redactiestatuut waarin redactie en directie onder andere hebben vastgelegd dat de redactie haar werk moet kunnen doen zonder rechtstreekse beïnvloeding van binnen of van buiten het bedrijf. De directeur kan de redactie dus niet verbieden om kritisch over Volkswagen te schrijven.

Natuurlijk is er overleg nodig tussen directie en redactie, maar daarvoor gelden strikte regels. Zo is enkel de hoofdredacteur aanspreekpunt voor de directie. En doordat de hoofdredacteur in een team functioneert, krijgt hij of zij feedback en wordt kritisch bevraagd door de adjunct-hoofdredacteuren. Op die manier behoud je een redactie die onafhankelijk is en voorkom je dat een hoofdredacteur te veel zijn oren laat hangen naar de directie.

De directie vergroot haar grip op de redactie door titelhoofdredacteuren te benoemen en die rechtstreeks te gaan aansturen. De redactie wordt zo uit elkaar gespeeld. In plaats van een hecht hoofdredac- tieteam dat zichzelf corrigeert, zitten er straks losse hoofdredacteuren die onder de commercieel gedreven directie vallen. Een even onwenselijke als gevaarlijke ontwikkeling.

Geloofwaardig .

In een tijd waarin kranten het economisch zwaar hebben, kan een uitgever zich een dergelijke opportunistische structuur eenvoudigweg niet veroorloven. Op de korte termijn vergroot zo'n organisatie de invloed van de directie. Op de lange termijn is een dergelijke hoofdredactionele structuur ecu bedreiging voor onafhankelijke en betrouwbare journalistiek. En alleen kranten die geloofwaardig zijn, hebben bestaansrecht.

De redactie voert de rechtszaak van maandag voor u, de lezer. Ze hoopt te bereiken dat u nog heel lang kunt genieten van een vrij en onafhankelijk dagblad dat feitelijk, kritisch en betrouwbaar verslag doet van de wereld dichtbij en ver weg.


Janette Luichies is bestuurslid van de Stichting ondersteuning HDC Media

NHD