Windenergie nutteloos en onnodig

22-03-2014   - Windenergie is nuttig noch nodig, stelt prof. dr. Pieter Lukkes.

Er zijn in ons land 2000 windturbines, waarvan er 1900 op het land en 100 op zee staan. De indrukwekkende gevaarten zijn moeilijk over het hoofd te zien. Op dit moment worden er in de buurt van Urk nog eens 86 van gebouwd. Op een paar meter na worden die 200 meter hoog. Maar al deze turbines hebben een groot nadeel: zonder subsidies zouden ze er niet staan. En die subsidies moeten u en ik opbrengen.

Op basis van die subsidies is een hele bedrijfstak ontstaan. Logisch, want die subsidies zijn niet gering. Zo krijgen de exploitanten van het windpark bij Urk ruim 1 miljard euro toegeschoven. Boven Schiermonnikoog komt ook een park, Gemini geheten. Daar gaat 4,5 miljard euro naartoe. Dat is ruim 600 euro per huishouden van Nederland. Het is maar al te begrijpelijk dat veel partijen, zoals banken, projectontwikkelaars, adviesinstanties en energiemaatschappijen, op die subsidiepotten azen.

De milieuorganisaties zijn grote voorstanders van de bouw van turbines. Zij waren in september 2013 samen met anderen de bedenkers van een energieakkoord tussen veertig organisaties, waarin de vormgeving van onze toekomstige energievoorziening wordt uitgezet. Bijna iedereen en alles is in dit akkoord vertegenwoordigd, met uitzondering van de consument, want die wordt geacht straks te betalen. Inderdaad: als je kunt regeren over andermans portemonnee, dan heb je macht. En macht heeft deze coalitie. Politiek Den Haag laat er zijn oren ook naar hangen.

Op basis van die subsidies is een hele bedrijfstak ontstaan. Logisch, want die subsidies zijn niet gering. Zo krijgen de exploitanten van het windpark bij Urk ruim 1 miljard euro toegeschoven. Boven Schiermonnikoog komt ook een park, Gemini geheten. Daar gaat 4,5 miljard euro naartoe. Dat is ruim 600 euro per huishouden van Nederland. Het is maar al te begrijpelijk dat veel partijen, zoals banken, projectontwikkelaars, adviesinstanties en energiemaatschappijen, op die subsidiepotten azen.

De milieuorganisaties zijn grote voorstanders van de bouw van turbines. Zij waren in september 2013 samen met anderen de bedenkers van een energieakkoord tussen veertig organisaties, waarin de vormgeving van onze toekomstige energievoorziening wordt uitgezet. Bijna iedereen en alles is in dit akkoord vertegenwoordigd, met uitzondering van de consument, want die wordt geacht straks te betalen. Inderdaad: als je kunt regeren over andermans portemonnee, dan heb je macht. En macht heeft deze coalitie. Politiek Den Haag laat er zijn oren ook naar hangen.

Klimaatverandering

Natuurlijk moet politiek Den Haag uitleggen waarom er zo veel gemeenschapsgeld naar de windindustrie moet. Om die uitgaven te verantwoorden zegt men dat windenergie moet, om de uitstoot van het broeikasgas CO2 te verminderen. Dat gas zorgt voor de gevreesde klimaatverandering. Verder zou windenergie nodig zijn omdat ze een besparing geeft op het verbruik van fossiele brandstoffen. Daardoor raken die minder snel uitgeput.

Met grote regelmaat verschuilt men zich ook achter verplichtingen vanuit Brussel waar wij niet onderuit zouden kunnen. Dat een aantal grote spelers er flink aan verdient, wordt zelden genoemd. Er is nog nooit een telling geweest van het aantal windenergiesubsidiemiljonairs in dit land, maar het zijn er vast heel veel. Wel wordt benadrukt dat de lokale bevolking, als die tenminste geld heeft, in turbines kan beleggen en meeprofiteren.

Bij zoiets geweldigs kunnen bijna geen vraagtekens worden geplaatst, zou je haast denken. Toch zijn wij zo brutaal geweest dat wel te doen. Want als er zo veel gemeenschapsgeld en andere –landschappelijke– waarden worden opgeofferd, moet daar wel het een en ander aan nut tegenover staan. Dat zou moeten blijken uit een analyse van nut en noodzaak van windenergie. Het ministerie van Economische Zaken stelde kortgeleden dat die nut en noodzaak wel duidelijk zijn. Maar bewijzen werden er niet bij geleverd. Dat is ook logisch, want er is nog nimmer zo’n analyse gemaakt. En niemand in die branche piekert erover om die analyse uit te voeren.

Dan zit er niets anders op dan zelf te gaan onderzoeken. De resultaten van dat onderzoek liegen er niet om. Windenergie blijkt in het geheel geen besparing van de CO2-uitstoot op te leveren. Die uitstoot is namelijk op de bon. Vergelijk het met het nog bestaande melkquotum. Als boer Jan zijn bedrijf beëindigt, wordt de totale melkplas dan kleiner? Nee, want boer Piet, zijn buurman, neemt zijn quotum over en melkt de plas weer vol. Omdat windenergie géén CO2 bespaart, doet ze ook niets met klimaatverandering en stelt ze ook het moment waarop de fossiele brandstoffen zullen zijn uitgeput niet uit. De belangrijkste argumenten om turbines te bouwen zijn daarmee vervallen.

Verspilling

Blijft over het argument dat de windstroom eraan bijdraagt dat onze energievoorziening als geheel wat minder afhankelijk wordt van fossiele brandstof. Deftig heet dat „de transitie naar een koolstofarm energiesysteem.” In het energieakkoord is men van plan om in totaal 6000 megawatt op het land (nu 2500 megawatt) en 4500 megawatt op zee (nu 228 MW) te bouwen. Stel dat dit alles zo rond het jaar 2025 draaiende is, dan zal die transitie voor 1,9 procent zijn bewerkstelligd. Voor dat kleine stukje moeten wij wel zwaar betalen. In totaal valt dat te becijferen op ongeveer 60 miljard euro. Wat wij hiervoor terugkrijgen is zo miniem dat hier sprake is van de grootste verspilling ooit in de geschiedenis van dit land.

Het overgrote deel van die 60 miljard euro bestaat uit subsidies. Maar er zijn ook op zee tal van kostbare problemen op te lossen. En verder is het natuurlijk niet gratis wanneer men met windparken een groot deel van het platteland van Nederland van zijn karakter en schoonheid ontdoet. Vooral dit laatste wordt door de windturbinebranche graag genegeerd. Het is een kwestie van smaak of je de windmolens in het landschap mooi vindt, zo zegt men. Dat is onzin. Dat vindt ook de hoogste rechter, die heeft bepaald dat woningen in de buurt van turbines tientallen procenten in WOZ-waarde dalen.

De conclusies zijn ontnuchterend. Want anders dan veel mensen misschien altijd hebben gedacht, dient windenergie dus eigenlijk geen enkel doel. De veel gebezigde kreet dat „windenergie moet” is loos. Windenergie moet helemaal niet. Het is in ons aller belang om er meteen mee stoppen.

De auteur is emeritus hoogleraar geografie aan de Rijksuniversiteit Groningen. Dit artikel is een samenvatting van de conclusies van zijn rapport ”Nut en noodzaak van windenergie in het Energieakkoord” dat hij deze week presenteerde. Zie rd.nl/opinie voor het volledige rapport