Bollenschade door zout water en droogte is na proef Breezand over

Breezand - Bloembollenschade in de Kop van Noord-Holland door naar verwachting toenemende verzilting en droogte is binnenkort voltooid verleden tijd.
Martijn Gijsbertsen

Op het land van Thijs Langeveld (61) aan de Zandvaart in Breezand wordt tot 2016 via het project Spaarwater geexperimenteerd met opvang van regenwater uit de drainage, ondergrondse zoetwateropslag en hergebruik via druppelbevloeiing. Kwekers kunnen dan in tijden van nood een beroep doen op hun buffervoorraad.

Bijkomend voordeel is volgens onderzoekers van het begeleidende Acacia Water in Gouda dat meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en ziektekiemen, die met het water mee de opslag in gaan, in de bodem op naruurlijke wijze worden afgebroken.

Zo sterft bijvoorbeeld de Erwinia-schimmel af. Dat is een vijand voor zandtedeschia's en hyacinten, die verrotten wanneer ze met de schimmel in aanraking komen.

Het project Spaarwater, dat ook bij pootaardappeltelers in het Friesland en Groningen wordt uitgevoerd, is een van de drie genomineerden in de categorie voldoende water voor de Waterinnovatieprijs 2013 van de Unie van Waterschappen. De winnaar wordt komende week bekend.

___________________________________________________________

Ondergrondse zoetwaterbuffer 
Breezandse bollenteelt profiteert van succesvol beproefde opslagmethode in Bangladesh.

Martijn Gijsbertsen

De techniek voor ondergrondse wateropslag die twee teeltseizoenen op Breezandse bollenland wordt beproefd, heeft zich in Bangladesh al ruimschoots bewezen. Dat stelt Jouke Velstra (42), de bij het experiment betrokken geohydroloog/grondwaterdeskundige van Acacia Water.

Dorpen daar hebben vaak te maken met extreme droogte, maar ook regelmatig met veel regen en overstromingen. In principe is er dus genoeg. Door dat op te vangen en in de bodem op te slaan, kun je het later uit zo'n waterbel met pomen omhoog halen. Dat stukje ontwikkelingshulp halen we nu in feite terug naar Nederland voor de .bollenteelt. En knopen we aan andere bestaande technieken. Die combinatie is nog niet eerder toegepast.

Proeftuin

 Het perceel van narcissen-, tulpen en krokussenkweker Thijs Langeveld (61) aan de Zandvaart in Breezand is de proeftuin van het in zijn ogen 'ingenieuze en innovatieve' project Spaarwater.

„Het contact is nota bene op het water tot stand gekomen. Tijdens het: schaatsen" vertelt de bollenboer. „Jan Prins, een LTO-bestuurder van Wieringen, vertelde dat ze op zoek waren naar een locatie voor iets interessants. Dat is wat mij betreft een veilige gok: Van wat ik er tot nu toe van gezien en over gehoord heb, geloof ik er heilig in."

De onderzoekers willen aantonen dat ondergroritlse opslag van zoet water de manier is om bloembollenschade in de Noordkop door toenenemende verzilting en droogte de kop in te drukken. Ook wordt de techniek benut om schade door schitnmels te voorkomen. En minder meststoffen plus gewasbeschermingsmiddelen in het milieu te laten komen.

Daarvoor is op de vier hectare land van Langeveld gloednieuwe drainage, een filtersysteem en pompunit aangelegd. In Breezand goed voor een capaciteit van tien tot twintig miljoen liter water.

„De techniek boven de grond is nog niet helemaal gerealiseerd, het systeem wordt volgende maand compleet”, vertelt Velstra over het project van enkele tonnen.

„Eigenlijk willen we een probleem in aantocht voor zijn. Door de klimaatverandering loopt er steeds minder Rijnwater het IJsselmeer in. De bollenteelt is naast regen vooral afhankelijk van die zoetwaterstroom", aldus de waterexpert.

„In droge tijden met weinig neerslag, zoals in 2011 en 2003, kan daardoor een kritieke situatie ontstaan. Als zout water uit de ondergrond - veel land was vroeger zee en ligt nog onder zeeniveau - de ruimte krijgt en het water in de sloot brak maakt."

„Gebruik je brak water om mee te beregenen, dan is dat funest voor de bollen", stelt Langeveld. „Ze kunnen er slecht tegen. Zoutschade is moeilijk te onderscheiden van droogteschade. Het wordt steeds belangrijker te meten wat het zoutgehalte is. Anders loop je het risico meer slootwater te pakken, wat het juist erger maakt."

Om minder afhankelijk te worden van IJsselmeerwater en de kans op zoutschade te beperken, is het beter regcnwater - dat vooral in de herfst en winter valt - op te vangen. En dit te hergebruiken wanneer de bollen juist water nodig hebben, in het voorjaar en de zomer.

„Wat je dan krijgt, is een zelfvoorzienend watersysteem", legt Velstra uit. „Via pompen en druppelbevloeiing (slangen met gaatjes, die in Breezand over zestien kilometer lengte zijn aangelegd, red.) kun je op elk gewenst moment vanuit de ondergrondse zoetwaterbel water tappen. En precies het noodzakelijke vochtgehalte toedienen."

Bonus 

Meststoffen en pesticiden die met het project de grond in gaan voor opslag, worden daar op natuurlijke wijze afgebroken „De bodem heeft zuiveringseigenschappen. Ziektekiemen sterven binnen de kringloop van het eigen perceel af. Dat is de bonus van het systeem zoals wij het uitgedacht hebben."

_____________________

 Financiers

De resultaten van het
project Spaarwater in
Breezand worden in
2016 bekeken.
Financiers naast het
Waddenfonds en de
provincie zijn onder meer:
Hoogheemraadschap
Hollands Noorderkwartier,
LTO-Noord en Rabobank
Noord-Holland Noord.

_____________________


NHD