'Provincie mag dwingen tot fusies'

DEN HAAG  Herindeling kan sneller verlopen als gemeenten straks niet kunnen dwarsliggen.

DOOR LAURENS KOK

Het kabinet wil provincies een breekijzer geven om onwillige gemeenten te dwingen tot fusie.

Daardoor kunnen gemeentelijke herindelingen niet langer spaak lopen, doordat een gemeente blijft dwarsliggen.

Minister Plasterk van binnenlandse zaken ontvouwde gisteren zijn plannen voor de overhe-  veling van zestien miljard euro aan rijks- en provincietaken naar lokale overheden. Het kabinetsdoel is dat gemeenten op een schaal van 100.000 inwoners moeten samenwerken, ook al wil het Rijk fusies van gemeenten niet van bovenaf opleggen. Door de macht van de provincies te vergroten is echter een achterdeur gevonden om gemeentelijke herindelingen te bespoedigen. Nederland telt nu 408 gemeenten, waarvan de helft minder dan 50.000 inwoners heeft. De komende jaren worden alle gemeenten verantwoordelijk voor onder meer de jeugdzorg, huishoudelijke hulp en persoonlijke begeleiding voor hulpbehoevenden en voor uitkerings-gerechtigden met grote afstand tot de arbeidsmarkt, zoals jonggehandicapten. Het Rijk wil daarmee tot en met 2017 ruim twee miljard euro besparen.

De gemeentes krijgen veel beleidsvrijheid als ze taken overnemen. Zo worden de budgetten `ontschot', zodat geld dat bijvoorbeeld over is van het jeugdzorgbudget in een nieuw zwembad kan worden gestopt. Andersom werkt het ook: om tekorten bij de uitkeringsinstantie te dempen kan de gemeente kiezen een weg niet aan te leggen. Het Rijk springt dan niet bij.

Critici waarschuwen dat raadsleden in vooral kleinere gemeenten door tijdsgebrek en te weinig kennis problemen krijgen hun controlerende taak goed uit te voeren. Volgens Plasterk is het ook daarom beter dat gemeenten fuseren. „Dan zijn er meer raadsleden en die hebben ook meer tijd."

VNG-voorzitter Jorritsma, burgemeester van Almere, waarschuwt het kabinet dat decentralisatie van taken geen voorbode van herindeling mag zijn. „Praktische samenwerking is belangrijker dan moeizaam afgedwongen structuurdiscussies."

Met name veel middelgrote gemeenten zijn al druk bezig met het opzetten van samenwerkingsverbanden op het gebied van jeugdzorg en maatschappelijke ondersteuning.

NHD